Kimyo” kafedrasi “Himoyaga tavsiya etildi”

Misning payvandlanuvchanligi. Misning issiqlik otkazuvchanligi yuqori bolganligi uchun , suyuq holatda tez oquvchanligi hamda payvandlash vaqtida darzlar hosil qilishiga juda moyilligi sababli u yomon payvandlanadi.

Uy temperaturasida misning issiqlik o'tkazuvchanligi temirning issiqlik o'tkazuvchanligidan 6 marta ortiq , shu sababdan mis va uning qotishmalarini oshirilgan pogon issiqlik energiyasida , ko'pchilik hollarda asosiy metallni oldindan va peshma-pesh qizdirib payvandlash usuli qo'llanadi.

Mis qattiq holatdan suyuq holatga o'tganida ancha miqdorda issiqlik (yashirin suyuqlanish issiqligi ) ajratib chiqaradi, shu sababdan pavandlash vannasi polatni payvandlashdagiga nisbatan suyuq holatda uzoqroq turadi.

Misning oquvchanligi juda yuqori bolgani uchun vertikal, gorizontal va ayniqsa, ship holatda payvandlash qiyinlashadi.

Vodorod kislorod ishtirokida misning xossalariga salbiy tasir qiladi. Payvandlashning yuqori temperaturasida misga kirgan vodorod mis oksididagi rislorod bilan reaksiyaga kirishib (Сu₂0+20-Н₂0+Сu) suv bug'ini hosil qiladi, u kengayishga intilib mayda darzlar hosil qiladi. Misni payvandlashdagi bu hodisa “vodorod kasalligi” deb ataladi. Mis asosiy metallni qizdirmay qoplamali mis elektrodlar bilan payvandlanilsa (tez sovib), issiq darzlar hosil boladi.

Biroq sekin sovish taminlaydigan qizdirib payvandlashda, suv bugi metal qotguncha chiqib ketadi; suv bugining oz qismi payvandlash shalgi bilan chok metali qatlamlari orasida qoladi. Natijada chok metalning sirti shlak olib tashlangach , mayda-mayda chuqurchali chotir bolib qoladi , buni chok metalini juda sekin sovitib yoqotish mumkin.

Payvandlanadigan mis kislorod qancha kop bolsa , vodorod kasalligi koproq vujudga keladi. Misdagi aralashmalardan mishyak , qorgoshin, surma, vismut va oltingugurt misning payvandlanishini yomonlashtiradi. Amalda ular misda erimaydi, biroq mis bilan oson suyuqlanadigan ximyaviy birikmalar hosil qiladi , bu birikmalar erkin holatda bolib , donalar chegarasiga joylashib oladi va atomlararo boglanishni boshashtiradi . Natijada sovush protsessida chozuvchi chokish kuchlari tasiri ostida payvand birikmada issik darzlar hosil bo`ladi. Shu sababdan bundan zararli aralashmalar - kislorod, vismud , qorgoshnning misdagi va payvandlash matereallaridagi miqdori 0,03% dan, juda ma'suliyatli payvand buyumlar uchun 0,01% dan oshmasligi kerak.

Misning chiziqli kengayish koyffisinti temirning chiziqli kengayish koyffisintidan katta, shu sababdan mis va uning qotishmalaridan yasalgan konstruksiyalarini payvandlashdagi payvandlash veformatsiyasi polatlarni payvandlashdagidan ortiq boladi.

Misni payvandlash hillari. Misdan payvand konstruksiyalar tayyorlashda suyuqlashtirib qoplab payvandlashning quyidagi hillari ; komir elektrod bilan yoy yordamida payvandlash, suyuqlanadigan elektrod bilan payvandlash, flyus ostida va himoya gazlarida payvandlash ; gaz alangasida payvandlash , keng qo

Xulosa.

I В guruh elementlarining tibbiyotdagi o‘rni. Fermentlar, garmonlar, vitaminlar bilan bog'langan bo'lgani uchun mis hayotiy muhim jarayonlarga anchagina ta'’sir etadi: bu jarayonlar ko‘payish, qonning quyulishi, pigmentatsiya, organizmning o ‘sishi va rivojlanishi, oksidlanish-qaytarilish jarayonlari va almashinishdir. Mis yetishmaganda gemoglabin hosil bo'lishi kamayib, anemiya kuzatiladi. Mis tutgan fermentlar metalJofermentlarning

asosiy qismini tashkil etadi. Tibbiyot amaliyotida CuS0₄ • 5H₂0 ishlatilishi ma’lum. Bu modda antiseptik xossaga ega. Kumushning koIJargoJ (70% gacha kumush bor) va protargol (8,3% gacha kumush) degan dorivor turlari ma’lum. Kumush nitrat juda zaharli bo‘lib, tashqaridan eroziya, yara, traxoma va boshqa teri kasalliklarida buyuriladi. Odam organizmida kumushga eng boy miya hisoblanadi. Bir sutkada odam organizmiga 0,1 mg atrofida kumush kiradi. Kumush ko'proq tuxum sarig‘ida ko'pligi aniqlangan (100 g da 0,2 mg kumush). Oltin birikmalari organizmning chidamliligini oshirishi ma’lum. In vitro tajribalarida oltin birikmalarining sil kasalligi chaqiruvchilariga faolligi ma'lum bo‘lgan. Oltinning kompleks birikmasi AuNaS₂0₃ volchanka kasalligida ishlatiladi. Oltinning krizolgan, triftal degan organik birikmalari ham shu maqsadda ishlatiladi. Krizanol [Au-SCH₂-CH-0H-CH₂S0₃]₂Ca volchanka, sil va moxov kasalligida samarali dori vositasi sifatida ishlatilishi ma’lum. Shuningdek, krizanol revmatoidli artritda antibiotiklar va kortikosteroidlardan ancha samarali ekanligi aniqlangan.

GLOSSARY

	O'zbek	English
1	Oddiy modda - kimyoviy elementning erkin holda mavjud bo'la oladigan turi.	Simple substance - a type of chemical element that can exist freely.
2	Murakkab modda - o'zaro ma'lum nisbatlarda birikkan ikki yoki bir necha elementdan tashkil topadi.	Complex substance - consists of two or more elements combined in certain proportions.
3	Bertolidlar – o'zgaruvchan tarkibli birikmalar.	Bertolids - compounds with variable composition.
4	Daltonidlar – o'zgarmas tarkibli birikmalar.	Color blinds - compounds with fixed composition.
5	Allotropiya – muayyan kimyoviy element atomlarining ikki yoki bir necha xil oddiy modda xosil qilish xodisalari.	Allotropy - The formation of two or more different atoms of a particular chemical element.
6	Atom og'irlik – element atomining uglerod birligida ifodalangan og'irligi.	Atomic weight - weight of an element atom expressed in carbon units.
7	Molekulyar og'irlik – modda molekulasining uglerod birligida ifodalangan og'irligi.	Molecular weight - weight of a molecule of a substance expressed in carbon units.
8	Gramm atom – elementning atom og'irligiga son jixatdan teng bo'lib, gramm hisobida olingan miqdori.	Gram atom - the amount obtained in grams, which is numerically equal to the atomic weight of the element.
9	Gramm molekula – moddaning molekulyar og'irligiga son jixatdan teng qilib, gramm hisobida olingan miqdori.	Gramm molecule - the amount obtained in grams, numerically equal to the molecular weight of the substance.
10	Gramm ekvivalent – moddaning ekvivalent og'irligiga son jihatdan teng qilib, gramm hisobida olingan miqdori.	Gram equivalent - the amount obtained in grams, numerically equal to the equivalent weight of the substance.