Kimyo fani bo‘yicha o‘zbekiston respublikasi uzluksiz ta’lim milliy o‘quv dasturlari ta’lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi

7. I 
B
- Mis guruhchasi. II 
B
 -Rux guruhchasi. B1+(6 soat)
I
B
guruh d-elementlari (Cu-Ag-Au) ning umumiy tavsifi. Atom radiuslarining va 
ionlanish potensiallarining guruhcha bo‘ylab o‘zgarishi. Oltinning zar suvida erishi. Mis 
(I, II), kumush oltin (I, III) oksid va gidroksidlari va kislota asos, oksidlovchi-qaytaruvchi 
xossalari haqida tushuncha.
 
II
B
-guruh d-elementlari (Zn-Cd-Hg) ning umumiy tavsifi. 
Atom radiuslari va ionlanish potensiallarining guruhcha bo‘ylab o‘zgarishi. Amalgamalar. 
Rux va kadmiylarning oksid va gidroksidlari. Kislota-asos xossalari. Simob (I, II) oksidlari, 
xossalari. Rux kationli va tarkibiga rux kirgan anionli tuzlari. Simob (I, II) tuzlari Hg
2+
ioni. Simob tuzlarining oksidlovchi-qaytaruvchi xossalari.
a) Kimyoviy jarayon va hodisalarni kuzatish, tushunish va tushuntirish 
kompetensiyasi:
Metallar haqida umumiy tushuncha, atom tuzilishi, kristall panjara xossalari, umumiy 
olish usullari, metallarni ishlatilish sohalari, zamonaviy talablarga javob beruvchi metall 
qotishmalar haqida tushunchaga ega bo‘ladi. Metallarning umumiy kimyoviy xossalari 
bilan bir qatorda, har bir guruh metallariga xos bo‘lgan maxsus reaksiyalarni taqqoslab, 
tahlil qiladi va xulosa chiqaradi. Metallarning kimyoviy xossalarini ularning standart 
elektrod potensiallari qiymatlaridan foydalangan holda tahlil qiladi.
b) Kimyoviy bilimlar va asboblardan amaliyotda foydalanish kompetensiyasi:
O‘rganilgan kimyoviy bilim va tushunchalarni kundalik hayot va nostandart 
vaziyatlarda qo‘llay oladi. Olingan ma’lumotlarni yangi bilimlar olishda foydalana oladi. 
Metallar asosiy sinflariga tegishli formulalar, reaksiyalarni masala va test topshiriqlarini 

---

133
yechishga qo‘llay oladi. Mustaqil ravishda internet va qo‘shimcha adabiyotlardan mavzuga 
tegishli axborot to‘play oladi va yig‘ilgan ma’lumotlarni taqqoslash natijasida xulosa 
chiqara oladi. Anorganik birikmalarga tegishli reaksiyalarni molekular, to‘liq va qisqa 
ion tenglamalarini yozishni hamda tahlil qilishni biladi. Mavzuga oid eksperimental, 
anorganik birikmalar sinflari orasidagi genetik bog‘lanishlarga asoslangan sxemali 
masalalarni tahlil qila oladi. Standart matematik amallardan foydalanib, hisoblash 
masalalarini yecha oladi.