Kimyo – biologiya

Kerakli o’quv materiallari:

Lyupin, kartoshka, bangadevona yoki boshqa alkoloidli o’simliklar, shisha tayoqcha, pipetka, lyugol eritmasi (yodning kaliy yodiddagi eritmasi), havoncha.

Darsning maqsadi:

yuqorida nomlari ko’rsatilgan o’simliklar yoki boshqa tarkibida alkoloidi bor (tamaki, termopsis, ayiqtovon ...) o’simlikning ezilgan massasiga kaliy yodid eritmasi tomizib o’simlik tarkibida alkoloid oz yoki ko’pligi, bor yoki yo’qligini aniqlash.

Ishning bajarilishi:

Alkoloidlarni aniqlashda o’simliklardan olingan shiraga ta’sir ettiriladigan tannin va pikrin ^{kislotaning suvdagi to’yingan eritmalari, 1% li yod+kaliy yodid yoki K}4^{Fe (CN)}6 ^{eritmasi va} boshqa maxsus birikmalar bor.

Tajriba uchun tarkibida alkoloid bo’lgan bironta o’simlik (tamaki, termopsis yoki ayiqtovon) ning ildizi, bargi yoki mevasini havonchaga solib shisha tayoqcha bilan eziladi. SHu ezilgan massaga bir tomchi yod eritmasi tomizilsa, qizg’ish-qo’ng’ir cho’kma hosil bo’ladi. Bu cho’kma miqdoriga qarab alkoloidning ko’p yoki ozligi aniqlanadi.
Tajriba natijalari quyidagi jadval shaklida yozib boriladi.

O’simlik turi	Tekshirish uchun olingan o’simlik	CHo’kma miqdori
		ko’ p	o’rtach a	oz

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Alkoloidlar qaysi o’simliklar tarkibida ko’p uchraydi?
   
2. 
   O’simliklarda alkoloidlar borligini qanday aniqlash mumkin?
   
3. 
   Alkoloidlar o’simliklarning qaysi a’zolarida ko’proq to’planadi?