«Кимёда замонавий компьютер моделлаштириш усуллари» фанидан оралиқ назорат саволлари

39. 
Ярим эмпирик усулларнинг кимёвий муаммолар ечимида қўлланилиши 
Yarim empirik hisoblash usullarda Xartri-Fok-Rutan tenglamasi molekula tarkibidagi elektronlarning faqat bir qismi (π ˗ 
elektronlar yoki valent elektronlar) o‘rtasidagi o‘zaro ta’sirlashishlarni inobatga olgan holda, bir qator soddalashtirishlar 
asosida hisoblanadi. Bu ko‘rinishdagi soddalashtirishlarning o‘rni gamiltonian tuzib chiqilayotganda tajriba ma’lumotlari 
asosida tanlab olingan empirik parametrlar bilan to‘ldiriladi (kompensatsiyalanadi). Yarim empirik usullarda parametrlarning 
aniq tartibda tanlab olinishi hisobiga molekulaning ayrim fizik-kimyoviy xususiyatlarini to‘g‘ri ifodalashga muvaffaq bo‘linadi, 
jumladan ularning gomologik birikmalar qatori bo‘yicha o‘zgarishlarini aniqlash imkoni tug‘iladi. 
Yarim empirik usullarning rivojlanishida differensial qoplanishni umuman e’tiborga olmaydigan – nol holatdagi differensial 
qoplanish (ingliz tilida ZDO – Zero Differential Overlap) yaqinlashuviga asoslangan usullar katta ro‘l o‘ynadi. Bu yaqinlashuv 
usuli 1953-yilda bir-biridan mustaqil holatda Parizer va Parr hamda Popl tomonidan kiritilgan (shu sababli PPP usuli deb ham 
nomlanadi). 
40. 
Интеграллар тавсифи. 
Bu usullardan keyin differensial qoplanishni qisman inobatga oluvchi – INDO (Intermediate Neglet of Differential Overlap) va 
MINDO (Modified Intermediate Neglet of Differential Overlap) usullari yaratilgan. INDO va MINDO usullarida kulon integrallari 
bilan birgalikda bir markazli almashinuv integrallari ham inobatga olingan. CNDO usulida (μμ|νν) kulon integrallari ϕμ va ϕν 
orbitallar (s, px, py yoki pz) tabiatiga bog‘liq bo‘lmasdan faqat ular lokallashgan A va B atomlar tabiatiga 
(sAsA|sBsB=pApA|sBsB=pApA|pBpB) bog‘liq deb qaralgan bo‘lsa, INDO usulida orbitallar tabiati inobatga olingan. 
Hisoblashlarning noempirik usullari Xartri-Fok-Rutan (XFR) tenglamalarini qat’iy tartibda yechishga asoslanadi. Bunda 
hisoblash davomida molekula tarkibidagi barcha elektronlar va, shuningdek, elektronlararo o‘zaro ta’sirlashishlarda barcha (1-
4 markazli) integrallar hisobga olinadi.