VODOROD KO’RSATKICH
.Suv juda kuchsiz elektrolitdir
.Suvning dissotsiyalanish darajasi u=1,8.10m
.Demak suv juda oz bo’lsa ham H va OH ionlariga dissotsiyalangan bo’ladi H2O H+OH
.Toza suvda va neytral eritmalarda (H) va (OH) ionlarining soni teng bo’ladi.
.[H]=[OH]=10-7 mol/i
.Suvga kislota yoki ishqor eritmalarini qo’shilishi hisobiga suvda ionlar muvozanati siljiydi, yani (H) yoki (OH) ionlarning konsentrasiyasi o’zgaradi.
Ammo (H) va (OH) ionlarini ko’paytmasi o’zgarmaydi. [H][OH]=10-14 mol/i
pH=-Ig[H] bo’ladi
Neytral eritmaning pH=7 ga teng pH=-Ig10-7 =-(-7)=7
[H]
|
10-1
|
10-2
|
10-3
|
10-4
|
10-5
|
10-6
|
10-7
|
10-8
|
10-9
|
10-10
|
10-11
|
10-12
|
10-13
|
10-14
|
pH
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
Eritma muhiti
|
Kuchli
kislotali
|
Kuchsiz
kislotali
|
Neytral
|
Kuchsiz ishqoriy
|
Kuchli
ishqoriy
|
O’zgarishi
|
Ortadi
|
.
|
Ishqoriylik ortadi
|
|
00
|
01
|
02
|
03
|
04
|
05
|
06
|
07
|
08
|
09
|
Ўндан бир
|
|
Юзданбир
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0
|
1,000
|
0,977
|
0,955
|
0,933
|
0,912
|
0,891
|
0,871
|
0,851
|
0,832
|
0,813
|
1
|
0,974
|
0,966
|
0,75
|
0,741
|
0,725
|
0,708
|
0,692
|
0,676
|
0,661
|
0,616
|
2
|
0,631
|
0,617
|
0,603
|
0,582
|
0,575
|
0,562
|
0,55
|
0,538
|
0,525
|
0,513
|
3
|
0,501
|
0,409
|
0,479
|
0,468
|
0,457
|
0,447
|
0,437
|
0,427
|
0,417
|
0,407
|
4
|
0,398
|
0,389
|
0,38
|
0,372
|
0,363
|
0,355
|
0,317
|
0,339
|
0,331
|
0,324
|
5
|
0,316
|
0,309
|
0,302
|
0,295
|
0,288
|
0,282
|
0,275
|
0,269
|
0,263
|
0,275
|
6
|
0,251
|
0,245
|
0,24
|
0,234
|
0,229
|
0,224
|
0,219
|
0,214
|
0,2
|
0,204
|
7
|
0,2
|
0,195
|
0,191
|
0,186
|
0,182
|
0,178
|
0,174
|
0,17
|
0,166
|
0,160
|
8
|
0,158
|
0,155
|
0,151
|
0,148
|
0,145
|
0,141
|
0,138
|
0,135
|
0,132
|
0,129
|
9
|
0,126
|
0,123
|
0,12
|
0,117
|
0,115
|
0,112
|
0,110
|
0,107
|
0,103
|
0,102
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Жадвалдан қуйдаги тартибда фойдаланилади :
Биринчи мисол: Айтайлик эритманинг рН=3,24 га тенг бўлсин. Жадвалдаги ўндан бир матриссадан “2” ни
Юздан бир матриссадан “4”ни топиб. улардан ўтказилган чизиқларни кесишган жойидан Н+ Водород ионларини концентрацияси қийматини
топамиз ва уни
10-3(“-3” рН нинг характеристикасидаги 3нинг манфий қиймати ) га кўпайтирамиз Демак рН 3,24 бўлса унда (Н+) =0,575 х 10-3 .
Иккинчи мисол : Эритмадаги (Н+) водород ионларини концентрацияси 1,32 х10- 8 га тенг бўлса уни 0,132х10-7 кўринишида ёзамиз.
Сўнгра 0,132 сони жадвалдан олинади. Топилган сондан горизонтал ва вертикал чизиқлар ўтказиб рН қийматининг вертулдан кейинги
икки қиймати топилади. Бизнинг мисолимизда улар 0,88 рН қийматининг характеристикаси, (Н+) ионии концентрациясининг қийматидаги 10-7 кўпайтувчининг даражасидаги соннинг мусбат ишорали қийматига тенг.
Демак,
(Н+)= 1,32х10-8=0,132х10-7 бўлса, унда рН=7,88 га тенг бўлади PPқийматлар Водород кўрсатгич
Сув жуда оз булса хам Н+ ва ОН- ионларига диссотцияланади Н2О=Н++ОН-
[Н+]+[ОН-]-=10-14га тенг бўлади тоза сув ва нейтрал эритмаларда [Н+]ва [ОН-]ионлар сони тенг бўлади [Н+]+[ОН-]= 10-7
Сувга кислота ёки ишкор эритмаси қўшилиши хисобига сувда ионлар мувозанати силжийди яъни [Н+]ва [ОН-] ионларнинг концентрасияси
ўзгаради,аммо [Н+]ва [ОН-] ионлар кўпайтмаси ўзгармайди.
[Н+]+[ОН-]-=10-14 бунда логарифими рН+рОН=14 га тенг. рН=14-рОН ёки рОН=14-рН га
Нейтрал эритмада рН=7га тенг яъни рН=-lg [Н+]=10-7=-(-7)=7
[Н+]
|
10-
1
|
10-
2
|
10-
3
|
10-
4
|
10-
5
|
10-
6
|
10-7
|
10-
8
|
10-
9
|
10-
10
|
10-
11
|
10-12
|
10-
13
|
10-
14
|
рН
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
Эритма мухит
|
Кучли кислота
ли
|
Кучсиз кислотали
|
ней тра
л
|
Кучсиз ишқорий
|
Кучли ишкорий
|
Узгари ши
|
Кислоталилик ортади
←
|
0
|
→ Ишқорийлик ортади
|
METALLAR.
Qora metallar - temir va uni qaYta ishlashning asosiy mahsulotlari cho’yan va po’latlardir.
Rangli metallar - temirdan boshqa metallar va ularni qayta ishlangan mahsulotlaridir.
Rangli metallar temir zichligiga (7874 kg/m3) nisbatan zichligining katta va kichikligiga qarab:
Yengil metallar (litiy, natriy, kaliy, kalsiy, aluminiy, magniy, titan, rux, surma va b.);
Og’ir metallar (texnetsiy, kadmiy, nikel, simob, qalay, qo’rg’oshin, mis, kobalt va b.).
Tashqi ta'sirlarga chidamli va zargarlik, ziynat buyumlari tayyorlash uchun ishlatilishiga qarab:
Nodir metallar (kumush, oltin, platina, radiy, palladiy va b.).
Tabiatda kam tarqalgani (siyrak-yer elementlari), boshqa metallardan keskin farqlanuvchi ayrim xossalariga (yarim o’tkazgichligi, radioaktivligi, yuqori haroratda suyuqlanishiga) qarab:
Noyob metallar (aktinoidlar, lantanoidlar, molibden, volfram, vanadiy, niobiy, tantal, radiy, toriy va b.). kabi tiplarga bo’linadi.
Metallar va ular birikmalarining xossalari.
Na3PO4 Na2HPO4 NaH2PO4 (ishqoriy metallarda) eruvchanligi kamayib boradi
Ca3(PO4)2 CaHPO4 Ca(H2PO4)2 (ishqoriy yer metallarda) eruvchanligi ortib boradi
2Mg chapda 2Me(NO2)n+nO2 Me(NO3)n 4Mg - Cu 2Me2On+4nNO2+nO2
Cu o’ngda Me+2nNO2+nO2
Engil metallar
|
Og’ir metallar
|
0,53 g/sm3
|
5 g/sm3 22,6 g/sm3
|
Li Os
oson suyuqlanadigan
|
qiyin suyuqlanadigan
|
-390C
|
+10000C +33900C
|
Hg W
Metalarni issiqlikni o’tkazuvchanligi kamayib borish tartibi. Ag,Cu,Au,Zn,Ni,Fe,Pt,Hg.
Metallarni elektr tokini o’tkazuvchanligi kamayib borish tartibi. Ag, Cu,Au,Cr,AI,Mg,Na,Ir, W,Be,Li,Fe,Hg,Bi.
II) Metallarning olinishi (Metallarni tabiiy birikmalaridan ajratish usullari)
|
Olinish usuli
|
Asosiy reagent
|
Misollar
|
Qaysi
metallar olinadi.
|
1
|
Pirometallurgiya
(karbotermiya)
|
Me2Ox ni C yoki CO bilan
|
FeO+CO Fe+CO2
|
Fe
|
2
|
Vodorodotermiya
|
Me2Ox ni H2 bilan
|
CuO+H2 Cu+H2O
|
Cu
|
3
|
Metallotermiya
|
AI
|
Cr2O3+2AI 2Cr+AI2O3
|
Cr
|
4
|
Gidrometallurgiya
|
Linadigan metall tuzining eritmasiga aktivroq metal
ta’sir ettirib olinadi.
|
CuSO4+Fe Cu+FeSO4
(eritmada sodir bo’ladi)
|
Cu
|
5
|
Elektrometallurgiya
|
Metall birikmalarini elekrtoliz qilish
|
2NaCI 2Na+CI2
yuqori temperaturadagi suyuqlanmasida sodir bo’ladi
|
Ishqoriy er metallar va AI.
|
Beketov qatori Li,Cs,Ba,Ca,Na,Mg,AI,Mn,Zn,Gr,Cd,Co,Fe,Ni,Sn,Pb,(H)Sb,Bi,Cu,Hg,Ag,Pi,Au,Fe.
<— Oddiy moddalarning qaytaruvchilik xossalarining kuchayishi, -ne~
|
Li
|
Cs
|
K
|
Ca
|
Na
|
Mg
|
Al
|
Mn
|
Zn
|
Cr
|
Fe
|
Ni
|
Sn
|
Pb
|
H
|
Cu
|
Ag
|
Hg
|
Au
|
-3,04
|
-3,01
|
-2,92
|
-2,87
|
-2,71
|
-2,37
|
-1,66
|
-1,18
|
-0,76
|
-0,74
|
-0,44
|
-0,25
|
-0,14
|
-0,13
|
0,00
|
+0,34
|
+0,80
|
+0,85
|
+1,50
|
Li+
|
Cs+
|
K+
|
Ca+2
|
Na+
|
Mg+2
|
Al+3
|
Mn+2
|
Zn+2
|
Cr+3
|
Fe+2
|
Ni+2
|
Sn+2
|
Pb+2
|
2H+
|
Cu+2
|
Ag+
|
Hg+2
|
Au+3
|
Gidratlangan ionlarning oksidlovchilik xossalarining kuchayishi, + ne~—>
|
Do'stlaringiz bilan baham: |