Боғланишли нутқни шакллантириш. Бола билан оғзаки нутқнинг
икки шакли – сўзлашув ва ҳикоя қилиб бериш нутқини ўстиришни давом
эттириш. Болани суҳбатларда фаол иштирок этишга ундаш, мавзу бўйича
берилган саволларга тушуниб, аниқ ва тўлиқ жавоб бериш, ўртоқларининг
бераётган
жавобларини
эътибор
билан
тинглаш
малакасини
такомиллаштириш.
Бадиий асарни, хусусан эртакларни қайта ҳикоя қилишга
ўргатаётганда бола диққатини: эртакнинг бошланиши, такрор келган
воқеаларга, хулоса қисмига; ҳикояларда воқеа баёнига, қаҳрамонларнинг
руҳий ҳолатига, икки қаҳрамоннинг ўзаро нутқига қаратиш. Асар
воқеаларини сўзлаб бераётганида овоз оҳангининг хилма-хил (сўроқ, ҳис-
ҳаяжон, хайратланиш, илтимос) турини қўллай билишига эришиш.
Болага ўйинчоқлар ва буюмлар ҳақида ҳикоя тузишни ўргатаётганда
ўйинчоқларни таърифлаб беришга, уларнинг ўзига хос хусусиятларини
кўрсатувчи белгиларини (ранги, шакли, вазифаси) аниқ сўзлар орқали
ифодалашга ўргатиш.
Йил фасллари мавзусида ҳикоя тузишни ўргатаётганда ҳар бир
фаслнинг ўзига хос тароватини; ҳар бир фаслда болалар ўйнайдиган
севимли ўйинларни аниқ сўзлар орқали ифодалашга, воқеаларни изчил
баён этишга; ҳикоя тугал маънога эга бўлишига эътибор қаратиш лозим.
Ижодий ҳикоя қилиш. Болани тарбиячи томонидан айтилган ҳикоя
ёки эртакни ниҳоясига етказишга, жумлаларни қисқа, лўнда тузишга,
тасвирий воситалардан фойдаланишга ўргатишда давом этиш.
Болани шахсий тажрибалари асосида; тарбиячи таклиф этган ҳаётий
мавзулар бўйича мантиқий ривожланиб борувчи ҳикоя ёки эртак тузиш
лаёқатини ривожлантириш: “Куз”, “Меҳмонда”, “Дўконда”, “Ҳайвонот
боғида”, “Қиш”, “Қишда қушларнинг ҳаёти”, “Автобусда”, “Баҳор”,
“Дарахтлар гуллади”, “Қушлар қайтиб келди”, “Ёз”, “Ҳовузда чўмилдик”
ва бошқалар.
Болага
қаҳрамонларнинг
кечинмаларини,
ҳис-ҳаяжонларини
таъсирчан ифодалашни ўргатиш. “Биринчи қор!”, “Қиш байрами”, “Энг
гўзал фасл”, “Биз хотира майдонига бордик”, “Акамнинг байрами”,
“Ўзбекистонга хизмат қиламан!”, “Наврўз шодиёналари” кабилар.
Мавзули расмларда акс эттирилган воқеаларни изчил баён қилишни,
расмдаги қаҳрамонлар хатти-ҳаракатларига нисбатан ўз фикрини,
муносабатини билдириш, ҳикояни мантиқли тугаллашни ўргатиш.
Болани таққослаш усулидан фойдаланиб топишмоқлар ўйлаб
топишга, болалар қўшиқларини, телекўрсатувлар, мультфильмлардан
баъзи парчаларни ёдлаб, таъсирли айтиб беришга ўргатиш.
Do'stlaringiz bilan baham: |