Kichik biznes

Kim = Qhaq/ (Q1oyiha Qijara + Qkonser ) ,

bu yerda K₁oyiha - mahsulot ishlab chiqarishning eng katta hajmi;

Qhaq - ishlab chiqarilgan mahsulotning haqiqiy hajmi;

Qijara - ijaraga berilgan quvvatlardagi mahsulotlar hajmi;

Qkonser- konservatsiya qilingan quvvatlardagi mahsulotlarning hajmi. Bu ko' rsatkich 0,6 dan katta yoki unga teng bo' lishi kerak.

Uskunalar (asosiy fondlar)ning ishdan chiqishi koeffitsiyenti. Bu ko'rsatkich quyidagi formula bilan aniqlanadi:
K;,p =I/ 0,

bu yerda, Kizp - uskunalarning ishdan chiqish koeffitsiyenti; I - asosiy fondlarning ishdan chiqishi;

0 - asosiy fondlarning dastlabki qiymati.

Agar yuqoridagi barcha koeffitsiyentlarning tarmoq miqdori teng yoki katta bo' Isa, bunday korxona iqtisodiy qudratli va to' lov qobiliyatiga ega hisoblanadi.

6. 
   Samaradorlikni oshirishning asosiy yo'nalishlari
   

Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalar faoliyati ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligini oshirish yo' llarini doimo qidirishni talab qiladi. Agar shunday qilinmas ekan, korxonaning qat'iy raqobat muhitida omon qolishi mushkul. Bu ayniqsa, kichik va o'rta korxonalarga tegishlidir. Avval aytib o'tilganidek, ularning vujudga kelishi va rivojlanishining barcha bosqichlarida qiyinchiliklar va ha] qilinmagan muammolar juda ko'p uchraydi.

Tadbirkor muvaffaqiyatli faoliyat yuritishi uchun oddiy bozor omillari (mahsulotni doimo yangilash, sifatini oshirish, marketing tadqiqotlari, muvaffaqiyatli raqobat va boshqalar)dan tashqari o' z faoliyatining samaradorligiga erishishning turli-tuman yo' llaridan foydalanishi zarur. Bular quyidagilardir:

• 
  ilg'or texnologiya va zamonaviy uskunalardan foydalanish;
  
• 
  xomashyo va materiallaming yangi turlarini qo' llash;
  
• 
  asosiy fondlardan samarali foydalanish;
  
• 
  aylanma mablag'lar aylanishini jadallashtirish;
  
• 
  mehnatni tashkil qilishning samarali shakl va usullarini qo' llash;
  
• 
  menejment fani va amaliyotining ilg'or yutuqlaridan foydalanish;
  
• 
  mamlakatimiz va xorij firmalarining ilg'or tajribalarini tatbiq etish va boshqalar.
  

231

Qisqa xulosalar

Kichik biznes va tadbirkorlik korxonalarining ish faoliyati ulaming moliyaviy faoliyati bilan chambarchas bog'liq. Moliyaviy holat korxonaning har tomonlama faoliyati natijalarini aks ettiradi. Korxonalar faoliyatining moliyaviy natijalarini ifodalovchi k·o rsatkichlardan asosiysi foyda hisoblanadi.

Kichik biznes va tadbirkorlikni kredit bilan ta'minlash deganda, bu ularga pul yoki tovar shaklidagi vositalami ma'lum muddatga haq to'lash sharti bilan qarzga olish va qaytarib berish yuzasidan kelib chiqadigan munosabatlar tushuniladi. Kreditning quyidagi asosiy shakllari mavjud: tijorat krediti; bank krediti; iste'mol krediti; davlat krediti va xalqaro kredit. Kreditlarning foiz stavkalari mamlakatning ssuda kapitallari bozorida aniqlanadi. Xalqaro kreditlaming foiz stavkalari esa jahon ssuda kapitallari bozorida aniqlanadi. Unga xalqaro moliya bozoridagi holatlar bevosita ta'sir ko'rsatadi.

Bozor iqtisodiyoti sharoitida kichik biznes va xususiy tadbirkorlik korxonalarida samaradorlikni oshirishning asosiy yo'nalishlari quyidagilar hisoblanadi: ilg'or texnologiya va uskunalardar foydalanish; xomashyo va materiallarning yangi turlarini qo· llash; asosiy fondlardan unumli foydalanish; mehnatni tashkil etishning samarali usullarini q·o llash; xorij firmalarining ilg'or tajribalaridan foydalanish va h.k.