Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

Shamollar, bo'ronlar va uyurma bo'ronlar

. Shamollar tabiatning 

oddiy  hodisasi  sifatida  qaraladi.  Ammo  ular  kuchayganda  tabiatning 

haqiqiy  ofatiga  aylanadi  va  bu  ofat  minglab  odamlarning  umriga  zomin 

bo'lishi,  uylarning  tomini  va  hattoki,  o'zini  ham  yakson  qilishi, 

avtomobillarni  ag'darib  tashlashi,  dengizlardagi  kemalarni  cho'ktirib 

yuborishi,  ba'zi  hollarda  kuchli  tayfunlar  butun  shaharlarni  vayron  qilishi 

va  keltirib  chiqaradigan  vayronaliklari  bilan  zilziladan  qolishmaydigan 

tabiiy ofatlar sirasiga kiradi. Ular katta kuchdagi siklon sifatida tabiatning 

asosiy  harakatlantiruvchi  kuchi  sifatida  katta  maydondagi  antisiklonlar 

tevaragida vujudga keladi. 

Shamollarning  tezligi  bo'ronlar  davrida  nihoyatda  katta  tezlikni 

hattoki,  tovush  tezligidan  ham  oshib  ketishi  mumkin  (tovush  tezligi 

havoda  331,8  m/s==1194  km/soatni  tashkil  qiladi).  Ma'lumki  bo'ronlar 

okeanlar  va  dengizlar  bo'ylarida  joylashgan  mintaqalar  va  mamlakatlarga 

katta zarar yetkazadi. 

 

21-jadval

 

al 

lar 

Tezlig

i 

 

 

 

Shamo

l tavsifi 

 

Ta'sir darajasi 

 

 

m/s 

 

km/ 

soat 

 

 

 

 

 

0 

0 

0 

 

0 

 

Shamol 

butunlay 

sezilmaydi. 

Trubalardan    chiqayotgan            tutun 

vertikal ko'tarilmoqda 

1. 

 

0,9 

 

3,24 

 

Tinch 

 

Trubadan  chiqayotgan  tutun  qisman 

bir tomonga og'adi 

---

 

 

305 

2 

2,4 

8,64  Yengil 

shabad

a 

 

Odam  yuziga yengil shabada seziladi. 

Daraxtlar        barglarida      shitirlash 

eshitiladi. 

3 

4,4 

 

15,84 

 

Kuchsi

z 

shamol 

 

Daraxtlarning    novdalari  va  barglari 

tinmay     harakat     qila     boshlaydi, 

Osilgan bayroqlar hilpiraydi 

 

4 

6,7 

24,12  O'rtach

a 

kuchda

gi 

 

Daraxtlarning  ingichka  novdalari  va 

shoxlari   harakatga   keladi.   Shamol 

yerdagi     xas-xashaklarni      ko'tarib 

to'zg'itadi 

5 

9,3 

33,48  Kucha

y-gan 

shamol 

 

Ingichkaroq    daraxtlarning   tanalari 

egila  boshlaydi.    Dengizlarda  kichik 

to'lqinlar    paydo    bo'ladi    va    suv 

yuzida ko'piklar hosil bo'ladi 

6 

12,3 

43,3  Kuchli 

shamol 

Daraxtlarning    yo'g'onroq    shoxlari 

ham    tebrana    boshlaydi.    Telefon 

simlari    guvillab    ovoz    chiqaradi. 

Dengizlarda to'lqinlar kattalashadi 

7 

 

13,5 

55,8  Juda 

kuchli 

shamol 

Daraxtlarning      tanalari      harakatlana 

boshlaydi.    Odamlarning    shamolga 

qarshi        yurishi         qiyinlashadi. 

Dengizlarcfe  ko'pikli  to'lqinlar  paydo 

bo'ladi     

8 

18,9 

68,4  O'ta 

kuchli 

shamol 

 

Daraxtlarning         shoxlari         sina 

boshlaydi.   Shamolga   qarshi  yurish 

juda      qiyinlashadi.   Dengizlarda 

to'lqinlar      balandlshadi  va 

uzunlashadi 

9 

22,6 

79,4 

 

Bo'ron 

 

Binolarning  tomlari  va  ba'zi  joylari 

yemiriladi.   Daraxtlar   egilib   sinishi 

boshlanadi.          Dengiz          kuchli 

to'lqinlanadi.     To'lqinlar    to’ntarila 

boshlaydi 

 

10 

 

26,4 

 

95 

 

Kuchli 

bo'ron 

 

Binolarning    ko'pchiligi    anchagina 

zararlanadi.   Daraxtlar   sinadi   yoki 

ildizi  bilan  yulinib  chiqadi.    Dengiz 

to'lqinlari juda kattalashib ketadi. 

 

11  30,5 

109,8  Juda 

kuchli 

bo'ron 

Binolarga     jiddiy      zarar      yetadi. 

Uvlarning    tomlari    uchib     ketadi. 

To'lqinlar  shunchalar  kattaki  o'rtacha 

hajmdagi kemalar ko'rinmay ketadi 

 

12 

 

34,8 

122,2

8 

Dovul  Hamma      narsaga      katta      zarar 

yetkazadi.  Yog'och  uylarni  batomom 

buzadi voki ularni uchirib ketadi 

 

13 

 

39,2 

 

144,6 

 

Kuchli 

dovul 

 

Hamma          narsaga      kuchli          zarar 

yetkazadi   

14 

 

43,8 

 

157,6

8 

Juda 

kuchli 

dovul 

 

Yo'lida      uchragan  Jiamma      narsani 

buzib yuboradi  

---

 

 

306 

15, 

16, 

17 

 

48,6  

3  

0,6 

undan 

ortiq 

 

74,9  

2,6 

210,9

6 

unda

n 

ortiq 

 

O'ta  

kuchli 

dovul 

Yo'lida     uchragan     hamma      narsani 

buzib yuboradi 

 

Shamollar  kuchi  1806-yilda  Angliyalik  admiral    Bofort  tomonidan 

taklif qilingan 12 balli shkala bo'yicha belgilanar edi.  1946-yilda 12 nchi 

bal  uchun  bo'ronning  oltita  bo'limi  kiritildi  va  bu  shkalaga  Xromov  va 

Momontovlar  tomonidan  metr  birliklarida  aniqlik  kiritildi  va  bu  Butun 

dunyo obi-havo xizmati tashkilotlari tomonidan qabul qilindi. 

 

          Hozir shu shkaladan foydalaniladi va u 20-jadvalda berilgan.            

Dovullar  yetkazgan  zararlarni  aniqlash  injenerlik  hisoblarida  bu 

shkala talabiga javob bermaydi. Atlantika okeanida tezligi 245,5 km/soatni 

tashkil qiladigan dovullar tez-tez bo'lib turadi. Bundan katta tezlikdagilari, 

ya'ni  402  km/soat  va  hattoki  644  km/soatga  yetgan  dovullar  uchragan. 

Uyurma  harakat  hosil  qiluvchi  bo'ronlarning  tezligi  tovush  tezligidan 

oshib 1200 km/soatni tashkil qilgani ma'lum.  

Uyurma  dovullar  (bular