Kegl cc pechat indd

Jismlarning ish bajara olish qobi liyatiga 
energiya
 deyiladi.
45-rasm.
Uni tushunish uchun quyidagi holatni 
qaraylik. 45-rasmda g‘ishtning mixga nisbatan 
ikkita ho 
lati ko‘rsatilgan. Birinchi holatda mixga 
urilgan g‘ishtning ta’siri juda kichik bo‘lgan-
ligidan mix taxtaga kirmaydi hisob. Ikkinchi 
holatda esa g‘isht ancha balanddan tushib mixga 
urilganligidan mix ni taxtaga kiritib yuboradi.
Demak, g‘ishtning ikkinchi holatda ish bajara olish qobiliyati 
ko‘p. 
Energiya ham ish kabi joullarda o‘lchanadi.
Masala yechish namunasi
Aravacha gorizontal yo‘nalgan 50 N kuch ta’sirida 20 m siljidi. 
Bajarilgan ishni hisoblang.

---

72
B e r i l g a n:
F o r m u l a s i:
Y e c h i l i s h i:
F
= 50 N
s
= 20 m
A 
= 
F
·
s
A
= 50 N 
·
20 m = 1000 J.
Topish kerak
A
= ?
Javobi: A
= 1000 J.
O‘ylab ko‘ring. 
Qaysi hollarda mexanik ish bajarilmoqda?
O‘ylab ko‘ring. 
Qaysi hollarda mexanik ish bajarilmoqda?
46-rasm.
7-mashq
1. Massasi 1250 kg bo‘lgan granit plitasini 20 m balandlikka 
ko‘tarishda bajarilgan ishni hisoblang (
Javobi:
245 kJ).
2
*
. Jismga ko‘chish yo‘nalishida 20 N, ko‘chishga tik yo‘nalishda 
yuqoridan 10 N kuch ta’sir etmoqda. Bunda jism 10 m ga siljidi. 
Bajarilgan ishni hisoblang (
Javobi:
200 J).
3. Massasi 50 kg bo‘lgan bola har qavatining balandligi 2,5 m 
bo‘lgan uyning 4-qavatiga chiqdi. Bola bajargan ishni hisoblang. 
g 

10 
deb oling (
Javobi:
3750 J).
4
*
. Aravacha va undagi yuk massasi birgalikda 100 kg. Uni 500 N 
kuch ta’sirida 10 m ga siljitildi. Bajarilgan ish nimaga teng? (
Javobi:
5000 J.)
5. 2 kJ, 0,3 mJ, 350 mJ ga teng bo‘lgan ishlarni joullarda ifodalang.