Кўчмас мулк ва мулк ҳУҚУҚи амалий қўлланма

КЎЧМАС МУЛК ВА МУЛК ҲУҚУҚИ
80
мол-мулклари, агар қонун ёки никоҳ шартномасида бошқача ҳол кўрсатилмаган 
бўлса, уларнинг биргаликдаги умумий мулки ҳисобланади.
Эр ва хотиннинг умумий даромадлари ҳисобига олинган кўчар ва кўчмас 
ашёлар, улар эр ёки хотиндан бирининг номига расмийлаштирилган ёхуд 
пул маблағлари кимнинг номига ёки эр ва хотиннинг қайси бири томонидан 
киритилган бўлишидан қатъи назар улар ҳам эр ва хотиннинг умумий мол-
мулки ҳисобланади.
Мазкур қонун талабидан кўринадики, эр-хотининг никоҳ давомида сотиб 
олган уй-жойи улардан қайси бирининг номига расмийлаштирилганидан 
қатъий назар эр-хотиннинг биргаликдаги умумий мулки ҳисобланади. 
Шу сабабли, уй-жойга оид шартномавий муносабатларга киришишда 
мазкур уй-жойнинг кадастрга оид ҳужжатларида кўрсатилган мулкдорга 
оид маълумотлар билан чекланмасдан, унинг никоҳ даврида олинган-
олинмаганлигини, қандай битимга асосан олинганлигини ҳам аниқлаш зарур. 
Зеро, қонунга кўра эр-хотиндан бирининг умумий мол-мулкни тасарруф 
этиш юзасидан амалга оширган битими бошқасининг бунга розилиги 
бўлмаганлиги сабабли унинг билдирган талабига биноан суд томонидан 
ҳақиқий эмас деб топилишига олиб келиши мумкин.
Оила кодексининг 24-моддаси белгиланганидек, эр ва хотин уларнинг 
биргаликдаги умумий мулки бўлган мол-мулкка эгалик қилиш, ундан 
фойдаланиш ва уни тасарруф этишда тенг ҳуқуқларга эга эканлиги эътироф 
этилиши сабабли эр ва хотиндан бирининг умумий мол-мулкини тасарруф 
этиши билан боғлиқ битим тузилганда бу ҳаракат бошқасининг розилигига 
кўра амалга оширилаётганлигини англатади.
Мен икки йил муқаддам “Спарк” русумли автомашина сотиб олган 
эдим. Сотувчи шартномани расмийлаштириш вақтида хотини йўқлиги 
ҳақидаги маълумотномани нотариал идорага тақдим этган эди.
Лекин ҳозир маълум бўлишича, сотувчи хотини билан уч йил муқаддам 
ажрашган бўлиб, никоҳнинг бекор қилиниши хотиннинг манзили бўйича 
амалга оширилганлиги сабабли, сотувчи рўйхатда турган манзил бўйича 
бундай маълумот бўлмаган.
Ҳозирда сотувчининг хотини автомашинанинг ўзининг розилигисиз 
сотилганлигини айтиб, суд орқали қайтариб олмоқчи.
Менинг бу ҳолатдан хабарим бўлмаган-ку, қандай йўл тутсам бўлади?
Савол
Оила қонунчилигига кўра, битимни тузишга нотариал тартибда тас-
диқланган розилиги олинмаган эр ёки хотин мазкур битим амалга оширил-
ганлигини билган ёки билиши лозим бўлган кундан бошлаб бир йил давомида