Кўчмас мулк иқтисодиёти

Баҳоловчининг қасддан қилинмаган хатолиги оқибатларидан буюртмачининг 
профессионал жавобгарлигини суғурталаш
қонун томонидан белгилаб қўйилган. Мисол 
учун, баҳоловчи баҳолаш фаолиятининг аниқ тури бўйича (баҳолаш объектига қараб) 
суғурта шартномасини тузмай туриб ёки объектни баҳолаш ҳақидаги аниқ шартнома 
бўйича баҳолаш фаолиятини олиб бориш ҳуқуқига эга эмас. 
Баҳолаш фаолиятининг аниқ тури бўйича шартнома тузишда суғурта ҳимояси, полис 
(суғурта шартномаси) да кўрсатилган баҳолаш фаолияти тури бўйича баҳоловчи ва 
буюртмачи ўртасида, суғурта шартномасининг амал қилиш муддати мобайнида тузилган 
барча шартномаларга тааллуқли бўлади. Суғурта шартномасида суғурталовчининг битта 
суғурта ҳолати учун жавобгарлик лимити кўзда тутилган бўлиши мумкин. 
Суғурта шартномасини тузиш кўпроқ, асосий ихтисослиги жисмоний шахслар билан 
ишлаш бўлган, баҳоловчиларга мўлжалланган. 
Юридик шахсларга, ҳамда субъектлар ёки муниципал ташкилотларга тегишли 
кўчмас мулк объектларини баҳолашда, баҳолаш фаолиятининг аниқ тури бўйича суғурта 
шартномасини тузиш бир қатор ҳолларда баҳоловчининг мулкий манфаатларини тўлиқ 
ҳимоялашни таъминламаслиги мумкин. Мисол учун, баҳоловчи томонидан келтирилган 
зарар суммаси суғурталовчининг битта суғурта ҳолати учун жавобгарлик лимитидан 
кўпроқ бўлса, суғурта тўлови тўлангандан кейин қолган қопланмаган зарар суммаси 
баҳоловчи томонидан тўланади. Баҳоловчи томонидан қопланган сумма миқдори суғурта 
компанияси тўлаган суғурта тўловидан ортиқ бўлган ҳолатлар ҳам истисно эмас. 
Баҳоловчи ва буюртмачиларнинг мулкий манфаатларини тўлиқ ҳимоялашни таъминлаш 
мақсадида суғурта шартномаси аниқ баҳолаш шартномаси бўйича амалга оширилади. Бу 
ҳолда суғурта ҳимояси фақатгина полисда белгиланган баҳолаш ҳақидаги шартномага 
тегишли бўлади. 
Суғурта шартномаси битта суғурта ҳолати учун жавобгарлик лимитини кўзда 
тутмайди. Суғурта суммаси зарарнинг эҳтимолли ҳажмини ҳисобга олган ҳолда, 
томонларнинг келишувига асосан белгиланади. 
Баҳолаш ҳақидаги аниқ шартнома бўйича баҳоловчи жавобгарлигининг суғурта 
шартномаси суғурталовчига суғурталанадиган таваккалчиликнинг даражасини аниқ 
баҳолаш имконини беради, бу эса баҳоловчи томонидан тўланадиган суғурта премияси 
ҳажмига таъсир қилади. 
Риэлторларнинг 
профессионал 
жавобгарлигини 
суғурталаш
риэлторлик 
фирмаларини сертификатлашнинг мажбурий шарти ва риэлторлик уюшмасининг 
стандартларидан бири бўлиб ҳисобланади. Бизнесдаги инсон омили доимо мавжуд 
бўлади. Агар инсонларга эса хато қилиш хос бўлса, “хато қилиш ҳуқуқи” суғурталаниши 
керак ва шарт. Суғурталовчилар риэлторлик хизматлари буюртмачисига “унинг мулкий 
ҳуқуқлари риэлторлик фаолиятини амалга оширишда қасддан қилинмаган хатоликлар, 
совуққонлик ёки камчилик” натижасида етказилган зарарларни қоплаб бериш 
мажбуриятини ўз зиммасига олади.Риэлторларнинг профессионал жавобгарлигини 
суғурталаш фирма ёки унинг ишчиси томонидан йўл қўйилган қасддан қилинмаган 
хатолик, совуққонлик ёки камчилик натижасида етказилган зарар бўйича мижозларнинг 
даъволари оқибатида риэлтор томонидан қилинган харажатларни қоплаш механизмини 
ўзида намоён этади. Битимнинг нотўғри расмийлаштирилиши, қаллоблик ёки 
қонунчиликнинг мукаммал эмаслигидан келиб чиққан камчиликлар мижоз учун ҳавфли 
бўлиши мумкин. Агар риэлторнинг ишида шундай хатоликлар вужудга келса, у ҳолда 
суғурта компанияси риэлторга мижозга етказилган зарарни қоплаш мақсадида қиладиган 
харажатлари учун етарли суммани тўлаб беради. 
Суғурта суммаси риэлторлик фаолияти турига боғлиқ бўлади ва полис савдосида 
келишилади. 

---

201 
Охирги вақтларда кўчмас мулк объектларини сотиб олишда таваккалчилик 
даражасини аниқлаш учун