Kazus huquq normasi mazmuni taqozo qilgan huquqni amalga oshirishning to‘rt shaklini farqlash kerakligi ko‘rsatilib, uning asosiy shakli sifatida huquqqa rioya etish keltirib o‘tiladi

2-masala. Huquqni amalga oshirish shaklining turlari va ularga misollar
Kazusning 2-masalasida huquqni amalga oshirish turlariga va kazusdagi misollar ularning qay biriga mos kelishi to‘g‘risida to‘xtalib o‘tamiz va boshqa bir qancha misollar ham keltiramiz.
Sh.A.Saydullayevning “Davlat va huquq nazariyasi” darsligiga ko‘ra, huquqni amalga oshirishning 4 xil shakli farqlanadi:
Huquqni amalga oshirishning normativ-huquqiy hujjatlarda ko‘rsatilgan qoidalarni qo‘llanish darajasiga ko‘ra:

• 
  huquqiy faoliyat davomida amalga oshiriladigan umumiy vazifalar va tamoyillar o‘z ifodasini topgan qonunlar hamda moddalarning muqaddimalarida ko‘zda tutilgan umumiy ko‘rsatmalarni tatbiq etish;
  
• 
  huquq sub’ektlarining huquqiy maqomini va vakolatlar doirasini o‘rnatuvchi umumiy normalarni tatbiq etish;
  
• 
  muayyan huquqiy munosabatlarga oid huquq normalarini tatbiq etish³.
  

Shuni ham qayd etish kerakki, huquqni amalga oshirishni subyektlariga ko‘ra quyidagi turlarga bo‘lish mumkin:

• 
  individual;
  
• 
  jamoa tomonidan.
  

Sh.A.Saydullayevning darsligiga ko‘ra huquq subyektlari faoliyati xarakteriga ko‘ra huquqni amalga oshirish quyidagicha tasniflanadi⁴:
Huquq normalariga rioya qilish. Huquq sub’ektlarining muayyan huquq normalariga rioya etishlari orqali taqiqlovchi normalar amalga oshiriladi. Huquq normalarini amalga oshirishning mazkur shakli mazmuni shundaki, bunda huquq sub’ekti qonunchilik bilan taqiqlangan harakatlarni sodir etishdan o‘zini tiyib turadi.
Respublika maxsus komissiyasining qaroriga binoan 23-martdan e’tiboran butun mamlakat bo‘ylab tibbiy niqobsiz harakatlanish taqiqlanib qo‘yilganligi sababli fuqarolarning ma’lum huquqlari vaqtincha cheklanagn edi. Bu fuqarolardan ushbu normaga rioya etish va taqiqlangan harakatni sodir etishdan o‘zini tiyib turishni talab qilardi. Shundan kelib chiqib aytishimiz mumkinki, kazusda keltirilgan “Karantin davrida o‘rnatilgan qoidaga asosan niqob taqib yurish” huquq normalariga rioya etishga misol bo‘la oladi. Bundan tashqari, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 57-moddasida mustahkamlab qo‘yilgan “Konstitutsiyaviy tuzumni zo‘rlik bilan o‘zgartirishni maqsad qilib qo‘yuvchi, respublikaning suvereniteti, yaxlitligi va xavfsizligiga, fuqarolarning konstitutsiyaviy huquq va erkinliklariga qarshi chiquvchi, urushni, ijtimoiy, milliy, irqiy va diniy adovatni targ‘ib qiluvchi, xalqning sog‘lig‘i va ma’naviyatiga tajovuz qiluvchi, shuningdek harbiylashtirilgan birlashmalarning, milliy va diniy ruhdagi siyosiy partiyalarning hamda jamoat birlashmalarining tuzilishi va faoliyati taqiqlanadi⁵” degan qoida ham bunga yaqqol misol bo‘la oladi.