|
(İzi Öçmas Gavharlar -Uyğur Tarixidiki M aşhur Ayallar-, Uyğur Milliy
Assotsiatsiyasi, Topliğuçi: Naila Hamrayeva, Almuta: “Giga Treyd”, 2011, ss. 100.)
Naila Hamrayeva tarafından derlenen “İzi Öçmas Gavharlar” adlı eser, 2011 yılında
Giga Treyd Neşriyatı yayınları arasında basılmıştır. Eser 100 sayfadan oluşmaktadır.
Uygur tarihindeki meşhur kadınlar hakkında yazılan bu kitapta, Rizvangül
Haşimova, Abdulla Samsaqov, Haşimcan Qurbanov, Dias Qurbanov, Gülbahar
Nasirova, Dilinur Qasimova, Qeyimbag Sabitov ve Nâimâxanim Yaxiyarova’nın
özel arşivleriyle Sabit Uyguriy’in “Uygurnama” ve Y. Azamatov’un “XX. Âsir
Namayandiliri” adlı kitaplarından alınan materyallere; ressam Mars Hetaxunov, Gazi
Âmat, Kerim Nasir, Medat Kagarov, Kutluq Başarov, Küraş Zulpiqarov ve
Haşimcan Qurbanov’un çizmiş olduğu resimlere yer verilmiştir. Kitapta, Uygur
tarihindeki meşhur kadınlardan 35’i hakkında bilgi verilmektedir.
YTYPOB, PaxuM*aH. YfiFyp am ^npn: ^acTaH^ap. - AnMyTa: 2011. - 151 6aT.
(UŞUROV, Raximjan, Uyğur Yaşliri -Dastanlar-, Almuta: 2011, ss. 151.)
Raximjan Uşurov’un kaleme aldığı “Uygur Yaşliri” adlı eser, 2011 yılında Almatı’da
basılmıştır. Eser 151 sayfadan oluşmaktadır. Kitapta, “Küraşçan Balilar” ve “Tin
Yarda” adlı iki destan yer almaktadır.
“Küraşçan Balilar” adlı destanda, 1950-1951 yıllarında Doğu Türkistan’da Çin
yağmacılarına karşı ayaklanan Raxmanov Yaqup önderliğindeki gençlerin özgürlük
ve bağımsızlık için vermiş oldukları mücadeleler tasvir edilmektedir.
151
“Tin Yarda” adlı destanda ise, 1950-1960 yılları arasında SSCB boyunca kamusal
Devlet çağırısına tabi olup Akmola’daki (Astana) sürülmemiş toprakları ele geçirme
amacıyla ata binip, mücadele meydanında Rus kızını ölümden kurtarmak için şehit
olan Uygur kızları ve oğulları anlatılmaktadır. Ne yazık ki, bu gençler itibarsız
kalmışlardır. Bu gençlerin yetim Uygur milletinden oldukları için itibarsız kaldıkları
ise açıkça ortadadır. Eğer ki o temiz kalpli gençler, Rus ya da başka milletten
olsalardı yaygarayla yeri göğü inletmezler miydi?!...
YfiFyp xa.ınK HenaK^upu. ^pacrbipFaHgap: r . H. 0MaT6aKueBa, ®. P.
^Ka6bin6aeBa,
^a3aKcraH
^yMhypuHuTu
MegeHueT
MuHucTpnuru
Tun
KOMureTuHurç TanmypMucu 6oHune “^a3aKcTaH ^yMhypuHuTuga TunnapHu
puBa^naHgypym Ba 2011-2020 «unnapFa 6eFumnaHFaH genamuK nporpaMucu”
gaupucuga nuKupungu, AcTaHa: “SANA Media”, 2014. - 224 6aT.
(Uyğur Xaliq
Çöçakliri, Kurastırğandar: G. İ. Âmatbaqiyeva, J. R. Qabılbayeva, Qazaqstan
Jumhuriyiti Medeniyet Ministrligi Til Komitetinin Tapşurmisi Boyiçe “Qazaqstan
Jumhuriyitida Tillarni Rivajlanduruş va 2011-2020 Jillarğa Beğişlanğan Dölatlik
Programmisi” Dairisida Çiqirildi, Astana: “SANA M edia”, 2014, ss. 224.)
G. Âmatbaqiyeva ve J. Qabılbayeva tarafından hazırlanan “Uygur XâliqÇöçâkliri”
adlı eser, 2014 yılında SANA Media yayınları arasında basılmıştır. Eser 224
sayfadan oluşmaktadır.
Bu kitap, Kazakistan Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı Dil Komitesi kararınca
“Kazakistan Cumhuriyetinde Dilleri Geliştirme ve Kullanmanın 2011-2020 yıllarına
armağan edilen Devlet Programı” doğrultusunda çıkarılmıştır.
Kazakistan’da birçok milletten halklar yaşamaktadır. Onların masallar dünyası da
farklılıklar göstermektedir. Masallar, bir halkın medeniyeti, örf ve âdetleri gibi farklı
konularda o halkın folklorunu yansıtan türlerden biridir. Masallar, anlatan ve
dinleyenin iç dünyasını etkilemekte ve hayat hakkında dersler vermektedir.
Sözlü halk geleneğinin bir türü olan halk hikâyeleri, iyilik ile kötülük, millî
kahramanlar ve halkın bilgeliği hakkındaki uydurma hikâyeler olarak kabul
152
edilmektedir. Bu hikâyeler, çoğu zaman mucizeler ve farklı maceralarla doludurlar.
Halk hikâyelerini okumayı hem küçük çocuklar hem de büyükler çok severler. Halk
hikâyeleri, çocukların iç dünyalarını geliştirip onlara hayat hakkında bilgiler vererek
çocukları sade ve düşündürücü bir dille terbiye etmektedir.
Kazakistan’ın birçok yerine faklı milletler ve halklar yerleşmiştir. Halk hikâyesi;
halk rivayetlerinin, örf ve âdetlerin, resimlerin yer aldığı sözlü halk geleneğinin bir
türüdür. Kitapta, Axmaq Devilar, Üç Ogri, Saxirliq Katman, Aka-Uka, Yalgançi,
Körgüç, Axmaq Padişa, Axmaq, Açköz Bay, Horun, Padişa va Mastandalla, Baxit,
Jigit bilan Mahzada, Qizil Alma, Yaxşiliqqa Yamanliq, Sulayman Qandaq
Paygambar Bolgan?, Qarilar Ölümdin Qandaq Qutuldi?, Uçgul Dallinin Heylisi,
Adilliq Ölmaydu, Yagaç Bürküt, Gülçiman, Ögay Qiz, Zümrat va Qimmat, Bir
Közlük Qiz, Amut Paşa, Mart Dexan, Adil Taz, Mahtançaq, Köyümçan Bala, Kanja,
Âşeyin Taz, Âqilsiz Padişa, Qâlândâr bilan Samandar, Müngüzlük Padişa, Qanaat,
Yaxşi Ayal, Kim Batur?, İlan Padişasi, Sexirliq Kiliç, Pil Ölçaş, Tahir-Zohra, Göhar
Tugidigan Toxy, Jinnin Kasti Şaptulida, Tagdir Özgiramdu?, Âjaldin Qaçalmaptu,
Üç Ogul, Momay bilan Qoziçay, Sexirliq Xalta, Batur, Mehrivan Bala, Yalixor
Yenge, Açköz Bay, Bulbulgoya, Âqilliq Qiz bilan Âqilsiz Jigit, Tatliq Tamaqnin
Siri, Duganin Paydisi, Arzigül, Judadin Qormigan Xâllât adlı halk hikâyelerine yer
verilmiştir.
153
Do'stlaringiz bilan baham: |
