Kazakistan’da uygur folkloruyla iLGİLİ yapilan çalişmalarin analiTİk biBLİyografyasi

(Magnitofon  Tutqan Molla,
 
Topliğuçi  va  Çöçaklarni  Tarcime  Qilğuçi:  M.  Mahamdinov,  Almuta:  “Qazaqstan”
 
Naşriyati,  1990,  ss.  104.)
M.  Mahamdinov tarafından  derlenen ve  hazırlanan  “Magnitofon  Tutqan Molla”  adlı 
eser,  1990  yılında  Kazakstan  Neşriyatı  yayınları  arasında  basılmıştır.  Eser  104 
sayfadan oluşmaktadır.
Kitapta,  özel  ruhaniler  ile  cahil  mollaların  kurnazlıklarını  ve  hilebazlıklarını 
eleştirilen,  sözlü ve yazılı  halk edebiyatı  eserlerine yer verilmektedir.  Ayrıca kitapta, 
günümüzde  de  ara  sıra  karşılaşmış  olduğumuz  cahil  mollaların  yakışık  almayan 
davranışlarını ortaya çıkaran eleştirel hikâyeler de yer almaktadır.
Kitabın  “Yazma  Âdabiyattin”  adlı  birinci  bölümünde,  Magnitofon  Tutqan  Molla, 
Dadam Özgardi,  Çala Qalgan İptarliq,  Yanaq Hâqqidâ Qoşaq,  Cüma Sopi, Bay Bilan 
Malay  adlı  hikayeler;  “Xaliq  Egiz  İcadiyitidin”  adlı  ikinci  bölümünde  37  şiir; 
“Türkman  Xaliq  Egiz  İcadiyitidin”  adlı  üçüncü  bölümünde,  Âqilliq  Ayal, 
Yerimqulaq,  Apannin  Uni  Pütüp  Qalganmu?,  adlı  hikâyeler;  “Tacik  Xaliq  Egiz 
İcadiyitidin”  adlı  dördüncü  bölümünde,  Makka  İzdigan  Eşak,  Teka  Bilan  Şagirt 
Balilar,  İkki  Eşaknin  Jüki,  Muşfiqinin  Namaz  Üginişi,  Ölümni  Qizgangan  Muşfiqi 
adlı  hikâyeler;  “Özbaq  Xaliq  Egiz  İcadiyitidin”  adlı  beşinci  bölümünde, 
Aldaberdinin  Namaz  Setivelişi,  Qadir  Tüni  adlı  hikâyeler;  “Tatar  Xaliq  Egiz 
İcadiyitidin”  adlı  altıncı bölümünde, Molla Bilan Mazin,  İkki Molla Bilan Bir Soldat, 
Aççigi  Yaman  Molla  adlı  hikâyeler;  “Qaraqalpaq  Xaliq  Egiz  İcadiyitidin”  adlı 
yedinci  bölümünde,  Otunçi  Bovay  adlı  hikâye;  “Qirgiz  Xaliq Egiz  İcadiyitidin”  adlı 
sekizinci  bölümünde  ise  Ölgan  Öşkam  Esimga  Çüşüp,  Salla  Ogriligan  Eşak  adlı 
hikâyeler  ile  bazı  atasözü  ve  deyimler  yer  almaktadır.  Kitaptaki  hikâyeler,  kitabın 
derleyicisi M. Mahamdinov tarafından Uygur Türkçesine tercüme edilmiştir.
137

---

M O n^A Y ^O B,  CaByT.  XVIII  acnp  yfiFyp  ^o^3nHcn:  TaTKHKaT  Ba  TeKcT^ap.
^a3aKcTaH  CCP  naHnap  aKageMuacu  YMFypmyHacnuK  uHcTuTyTu.  -   AnMyTa: 
HayKa,  1990.  -   272  6aT. 
(MOLLAUDOV,  Savut,  X V III  Âsir  Uyğur  Poeziyasi  -
 
Tatqiqat  va  Tekstlar-,  Qazaqstan  SSR Panlar Akademiyasi  Uyğurşunasliq İnstituti,
 
Almuta:  “Nauka”Naşriyati,  1990,  ss.  272.)
Savut  Mollaudov  tarafından  hazırlanmış  olan  “XVIII  Âsir  Uygur  Poeziyasi”  adlı 
eser,  1990  yılında Nauka Neşriyatı  yayınları  arasında basılmıştır.  Eser 272  sayfadan 
oluşmaktadır.
Vatanperverlik  ve  bağımsızlık  düşünceleri  18.  yy.  Uygur  şiirinin  ana  temalarını 
oluşturmuştur.  Bu  dönem  edebiyatının  gelişmesine  Zaliliy,  Navbatiy,  Ârşiy, 
Maşhuriy,  Xarabatiy,  M. 
S.  Qâşqâriy  ve  diğer  yazarlar  büyük  katkıda 
bulunmuşlardır.  Kitapta,  bu  yazarların  edebî  eser  üreticiliğine  ait  yeni  bilgilerinden 
ve  kaynaklarından  faydalanılmıştır.  Bu  dönemin  şairleri  sadece  meşhur  birer  söz 
sanatkârı  olmakla kalmayıp kendi halkının bağımsızlığını ve mutluluğunu gözeten ve 
bunun  için  mücadele  eden  vatansever  insanlardı.  Bunun  için  onların  eserlerinde 
milletin arzuları,  hayalleri ve maksatları yansıtılmıştır.
Kitapta,  yazarların  Leningrad,  Taşkent  ve  Duşenbe  şehirlerindeki  kütüphanelerin  el 
yazmaları bölümlerinde muhafaza edilen  edebî  eserlerine yer verilmiş,  ayrıca  Şincan 
Uygur bölgesinde yayımlanan eserlerden de faydalanılmıştır.
Kitabın başında,  18.  yy.  Uygur şiiri  hakkında bilgi  verilmektedir.  Bu  eserde,  Zaliliy, 
Navbetiy,  Ârşiy,  Futuhiy,  Xarabatiy,  Maşhuriy,  Şairaxun,  M.  S.  Qaşqeriy,  Qâlândâr 
ve  Gumnam’ın  şiirlerine  yer verilmiştir.  Ayrıca  eserin  sonunda lügat ve  açıklamalar 
bölümü yer almaktadır.
MYCAEBA,  hypuHaT.  Çapan:  noBecTb.  -   AnMyTa:  ®a3ymbi,  1990.  -   208  6aT.