Kategoriyalar

Бозор иқтисодиётининг мазмуни ва унинг асосий белгилари. Bozor iqtisodiyotining asl, lo‗nda ma‘nosi - iqtisodiyotni tashqaridan tartibga solish tajribasidan voz kechib, o‗zini o‗zi boshqaradigan mexanizm yaratishdir. Ana shu o‗zini o‗zi tartibga solib, yo‗naltirib, barqaror o‗sish sur‘atlarini ta‘minlab turadigan yangi bozor mexanizmi markazida inson turadi, inson omili yotadi. Hozirgi zamon iqtisodiyoti bozor iqtisodiyotidir. yer yuzidagi ko‗pgina mamlakatlar har xil darajada va o‗ziga xos xususiyatlar bilan rivojlanib bormoqda. Hozirgi zamon nazariyalarida bozor iqtisodiyoti deganda iqtisodiy xatti­harakatlarning erkin, mustaqil ravishda yuz berishi va ularning bozor mexanizmi orqali bir­biriga bog‗lanib muvofiqlashuvi tuchuniladi. Bozor iqtisodiyoti g‗oyat ko‗p qirhali va murakkab iqtisodiyotdir. Uning mohiyatini anglash uchun unga xos tub belgilarni yaxlitlikda olib qarash kerak. Bu belgilar shakllanib ulgurgan, aralash iqtisodiyotga aylangan bozor iqtisodiyoti sharoitida vujudga keladi, bu esa hozirgi eng rivojlangan mamlakatlarda aniq ko’rinadi. Bozor iqtisodiyoti erkin tovar­pul munosabatlariga asoslangan, iqtisodiy monopolizmni inkor etuvchi, ijtimoiy mo‗ljalga, aholini ijtimoiy muhofaza qilish yo‗nalishiga ega bo‗lgan va boshqarilib turuvchi iqtisodiyotdir. Bozor iqtisodiyotining yana bir belgisi narxlarning liberallashuvi, ya‘ni narx­navoning erkin tashkil topishidir. Tovarlar narxini davlat yuqoridan belgilamaydi, narx ayrim ishlab chiqaruvchi yoki iste‘molchi tazyiqi ostida shakllanmaydi. Narx bozordagi talab va taklifga qarab, xaridor bilan sotuvshining savdolashuviga binoan yuzaga keladi.