Katalitik modifikasiyalash



Download 3,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/108
Sana13.06.2022
Hajmi3,65 Mb.
#664949
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   108
Bog'liq
Katalizator

 
Yog’
 
Boshlang’ich 
Selektiv 
gidrogenlangan 
Noselektiv 
gidrogenlangan 
Yod soni, % J 

Erish harorati, ºC 
Kislota tarkibi,% 

Ol 
Jami to’yingan (P) 
Gliserid tarkibi, 
Mol’% 
L
3
L
2
Ol 
L
2

LOl
2
LOlP 
Ol
3
LP
2
Ol
2
P
OlP
2
P

109.8 
 
50.3 
20.1 
 
15.6 
12.7 
20.6 
4.3 
16.5 
1.9 
12.5 
7.7 
7.8 

71.0 
30.6 
 
8.4 
60.5 


0.6 
7.2 
10.9 
20.9 
5.7 
37.5 
16.6 
0.6 
73.2 
35.5 
 
18.5 
43.8 
 
 
 

2.8 
7.9 
6.9 
20.1 
11.1 
5.9 
22.6 
18.4 
4.1 
 


174 
Eslatma. Trigliseridlar qo’yidagi indekslar bilan ifodalanadi: L
3
-trilinolein 
L
2
Ol-oleodilinoliyen, 
L
3
P-dilinoleo 
to’yingan, LOl
2
-linoleodiolein, 
LO
l
P-
linoleooleo to’yingan, Ol
3
-triolein, L
2
P-dilinoleo to’yingan, Ol
2
P-dioleo to’yingan, 
OlP
2
-oleodi to’yingan, P
3
-uch to’yingan. 
Nikel’ katalizatoriga yuqori selektiv gidrogenlash uchun jarayon sharoiti 
qo’yidagicha: harorat 180 ºC dan kam bo’lmasligi, vodorodning ortiqcha bosimi 0.2 
MPa dan ko’p bo’lmasligi, yuqori dispersli keng g’ovakli katalizator bo’lishi, hamda 
gidrogenlanadigan xom ashyoda katalizator konsentrasiyasi yuqori va aktivligi 
mo’tadil bo’lishi lozim. 
Amaliyotda yog’larni gidrogenlash, yod soni 50-80 bo’lgan salomas olgunga 
olib boriladi. Selektivlikning bu turi yog’larni gidrogenlashda katta ahamiyatga ega 
bo’lib, salomasning tarkibi va sifatiga ta’sirini ko’rsatadi. Masalan, olein kislota 
mavjud bo’lgan yog’dagi linol kislota radikallarini tanlab to’yinishda bitta 
qo’shbog’ni to’yinishi uchun zarur miqdordagi vodorod sarflanganda oxirgi 
maxsulot olein kislotasining ikki izomeri aralashmasidan iborat bo’ladi. 
Agar jarayon to’liq tanlab to’yinishsiz kechganda, bir vaqtni ichida olein va 
linol kislotalarining to’yinishi sodir bo’ladi. Bunda, gidrogenlash natijasida hosil 
bo’lgan salomas tarkibida stearin, olein va linol kislotalar bo’ladi. Va albatta 
reaksiya mahsuloti, to’liq tanlab to’yinish mahsulotdan tubdan farq qiladi. 
Jarayonni boshlanishida linol kislotasini to’yinishi bilan bir vaqtda olein 
kislotasi ham to’yinadi. Aksincha jarayonni so’ngida ya’ni 5-10% linol kislotasi 
qo’shganda olein kislotasini katta miqdori stearin kislotasiga aylanadi. 
Yog’larning gidrogenizasiyasida, radikal selektivlik katalizatorning aktivligi 
va xossalariga bog’liq bo’ladi. Ayrim xollarda juda aktiv katalizatorlar kam 
aktivlikka ega bo’lgan katalizatordan kamroq selektivlikni namoyon qiladilar. 
Ammo ...... 3 bir xil metaldan tayyorlangan katalizatorning aktivligini uzoq vaqt 
ishlashi natijasida kamayganda sodir bo’ladi. Bir katalizatorni qayta-qayta ishlatish, 
uning aktivligini kamayishga olib keladi. Katalizatorni selektivligi qaysi metaldan 
tayyorlanganiga bog’liq bo’ladi. 


175 
Bir xil sharoitda palladiyli katalizator nikelli katalizatorga nisbatan ko’proq 
selektivlikka ega. Kungaboqar va unga o’xshash yog’larning gidrogenlashda, 
radikal selektivlik haroratga to’g’ri proporsional. Bosimning ko’tarilishi 
selektivlikni kamayishiga olib keladi. Gidrogenlash jarayonida, katalizatorning 
miqdori ta’sirini ham muhim ahamiyatga ega. 
Gidrogenlash jarayonining selektivligi uni qaysi usul bilan olib borilganiga 
bog’liq. Masalan: Norman usulida, turg’un katalizator ishtirokidagi tomchi usuliga 
nisbatan selektivlik yuqori bo’ladi. Suspenziyani intensiv aralashtirish selektivlikni 
kamaytiradi. 
Shunday qilib, selektivlikka bir qancha omillar ta’sir qiladi va ularni ta’sirini 
qarama-qarshi ham bo’lishi mumkin. Shu sababli, gidrogenlash jarayonini qanday 
selektivlik bilan borishini oldindan aytish juda qiyin masala. 
Bu sohada professor Yelovich va Jabravoy ko’p qiziqarli ishlarni amalga 
oshirganlar. Ular o’z ishlarida gidrogenlash jarayonining selektivligi juda murakkab 
jarayon ekanligini va bunda katalizator yuzasiga vodorod to’yinmagan moddalarni 
diffuziyasi muxim ahamiyatga ega ekanligini isbotlab berdilar. 
Uchlinoldagi linol kislotasida monolinol dilinoldagi linoldan oldin to’yinadi. 
Bunday selektivlik gliserid yoki molekulyar selektivlik deyiladi. 
Selektivlik koeffisenti deb qo’yidagi nisbatga aytiladi. 
S
L
=K
l
/K
ol 
14.2 - jadvalda linol kislotasini selektivligini (y.s.=90)gacha, stearin 
kislotasini hosil bo’lishi ko’rsatilgan. 
14.2 - jadval 
kislotalar 
Selektivlik koeffisenti 



16 
32 
Sovunlanish soni kislota tarkibi % 
Linol,L 
Olein, Ol 
Stearin, S 
25 
50 
25 
17 
66 
17 
13 
74 
13 
10 
80 
10 

88 



176 
Shunday qilib, bir xil darajada ya’ni, y.s. da selektivlik koeffisenti qancha 
yuqori bo’lsa, sovunlanish sonida stearin va linol kislotalarini miqdori shuncha kam 
bo’lar ekan. 
Prof. Markman A.L. Abduraximov A. 




Ol l v 
α= moyAVOYeA/moyACOYeA 
Akad. Sonomoniy D.V. Jubonov N.Ya 
S=ΔClin/ΔCol 
ΔC
1
=C
l
b
-C
o
l
ΔC= C
o
t
-C
b
t
Selektivlik % da
a = (1-1/S)*100 
Adabiyotlarda[110,113] linolen, linol va olein kislotalari gliseridlari 
aralashmasining gidrogenlash selektivligi katalizator tabiatiga va strukturasiga, 
jarayon haroratiga, vodorod bosimiga, katalizator miqdori va aktivligiga, hamda 
gidrodinamik sharoitlarga bog’liq bo’lishi ta’kidlangan. 
Sanoat katalizatorlari orasidan misli katalizatorlar eng yuqori selektivlikka ega 
hisoblanadi. Ular 0,15 MPa gacha vodorod bosimi ostida monoyen kislota asillarini 
amalda deyarli gidrogenlamaydi. Linol kislota asillarini misli katalizatorda 
gidrogenlash absolyut selektiv boradi. Linolen kislotasi asillarini misli katalizatorda 
gidrogenlaganda selektivlik koeffisiyenti S
le
=k
le
/k
l
12dan oshmaydi va linol 
kislotasigacha to’yinadi [110].


177 
Nikelli va boshqa katalizatorlarda linolen kislotasi gliseridlarining gidrogenlash 
selektivligi anchagina past bo’ladi, linol kislotasini gidrogenlashda esa selektivlik 
turlicha bo’ladi.

Download 3,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   108




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish