Katalitik modifikasiyalash

Dezodorasiyalangan yog’ning orgonoleptik baholash. 
Nerv sistemasining analitik funksiyasi analizator (reseptorlar) yordamida 
amalga oshiriladi. Qo’zg’atish (razdrajeniye)ga javoban reseptorlar uni miya 
hujayralariga beradi va u yerdan nevr yo’llari bo’ylab javob qo’zg’atishlar tarqaladi. 
Og’iz va burun shilimshiq pardalaridagi oddiy hujayralar orasidagi maxsus 
hujayralarning borligi yuqori sezgi organlari sezuvchanligini oshiradi. Ta’mni bilish 
va sezish xususiyatni faqat suvda eriydigan moddalargina beradi. 
Ta’m bilishni qo’zg’atadigan moddalar qatoriga ionizirlanmagan (shakar) 
yoki ionizirlangan eritma (kislota va tuzlarning suyuq eritmasi)lar kiradi. 
Og’iz bo’shlig’iga tushgan moddalarning ta’m berish xususiyati til yuzasining 
o’sha moddalarga qanchalik ishlov berishiga bog’liq. 
Ta’m berish xususiyatini hosil bo’lishi va ta’mga ega moddalarni molyar 
eritmasini minimal konsentrasiyasi orqali chegara konsentrasiyasini aniqlash 
mumkin.
Shirin moddalar uchun bu konsentrasiya 10000 marta, kislota uchun 5 marta, 
achchiq moddalar uchun 1000 marta suyultirilgan holda bo’ladi. Konsentrasiyalar 
og’iz bo’shlig’iga 10 ml eritmani olish natijasida aniqlangan. Uzluksiz ravishda 
ta’mga ega bo’lgan moddalar va tilning o’zaro ta’siri asta sekinlik bilan 
sezuvchanlikni kamaytiradi. 
Burun bo’shlig’ining hid biluvchi epiteliyalar bilan qoplangan og’iz 
bo’shlig’iga yaqin bo’lgan orqa qismi, ozuqa hidiga sezgir. Ozuqa jig’ildonga 
o’tgandan keyin, burundan chiqarilgan nafas yutilgan ozuqa bug’lariga to’yingan 
bo’ladi. Bu esa degustatorga ozuqa xususan moyning ta’mi va hidini aniqlash 
imkoniyatini beradi. 

---

130 
Salomasning ishqorsiz rafinatsiyasi 
Rafinatsiyalanmagan ozuqaviy salomas rafinatsiyaga kislota soni 1 ml KOH 
dan yuqori bo’lmagan holda beriladi, namligi va uchuvchan moddalar miqdori 0,2%, 
nikel esa 10 mg/kg dan oshmasligi kerak. Jarayon 2 bosqichdan iborat bo’ladi. 
1.
Yog’ni tayyorlash 
2.
Yog’ kislotalari va hid beruvchi moddalarni distillyasiyalab haydash 
Birinchi bosqich quyidagilarnio’z ichiga oladi: nikel va nikelli sovun 
ko’rinishidagi salomasda erimaydigan limonnokislыy nikel holida yo’qotish uchun 
limon kislotasi bilan ishlov berish; limonnokislыy nikelning asosiy miqdorini 
yo’qotish uchun kondensat bilan yuvish; fazalarni separatorlarda ajratish; quritish; 
nikel qoldiqlari, nikelli sovun, yog’ kislotalarini adsorbsiya usuli bilan tozalash. 
Salomasga limon kislota bilan ishlov berilganda temperatura 90
0
C, kislota 
konsentrasiyasi 5-15% sarf 25-50 g/t. Oqlash jarayonida adsorbent miqdori 0,4-
0,5% (yog’ massasiga nisbatan) bo’lishi kerak. 
Ikkinchi 
bosqich. 
Ozuqaviy 
salomas 
dezodorasiyasi 
uzluksiz 
dezodorasiyalash uskunalarida olib boriladi. Bunda kislotalarini ushlab qolish uchun 
yordamchi qurilma o’rnatilgan bo’lishi kerak.
O’simlik moylari va yog’larni dezodoratsiyalashning texnologik sxemasi 9.1-
rasmda keltirilgan.
Sexga kelayotgan o’simlik moyi yig’gich(1)ga yig’iladi. Nasos(2) orqali tayyor 
moy realizasiyaga yoki boshqa maqsadlarda qo’llash uchun yuboriladi. 

---