|
Давлат бюджетининг аниқ мақсад учун
мўлжалланган маблағлар
• Бюджетдан ташқари Пенсия жамғармаси маблағлари
• Бюджетга дебиторлик суммаларини келиб тушиши
• Ходимлардан овқатланганлиги учун келиб тушган маблағлар
• Умумтаълим мактабларидаги дарсликлар ижараси учун
келиб тушган маблағлар
• Даволаш муассасаларида пулли овқатланишдан келиб
тушган маблағлар
• Бошқа маблағлар (турлари бўйича)
5.1.-rasm. Davlat byudjetining aniq maqsad uchun mo’ljallangan mablag’lari
O’zbekiston Respublikasi hukumati tomonidan qo’yilgan Davlat byudjetining
g’azna ijrosini ta’minlash bilan bog’liq vazifalarni izchil va og’ishmay amalga
oshirish, tizimning samaradorligini oshirish O’zbekiston Respublikasi Moliya
vazirligi G’aznachiligi va uning hududiy bo’linmalari faoliyati boshqaruvining
amaldagi nazorat tizimi tomonidan e’tiborga olinadi. Davlat byudjetining nazorat
funktsiyasi ko’p qirrali bo’lib, belgilangan maqsad bilan amalga oshirilgan ishni
taqqoslash maqsadida haqiqiy ahvolni tahlil qilish, nazorat qilinayotgan faoliyatni
baholash va aniqlangan kamchiliklarni tuzatish yuzasidan choralar ko’rishni o’z
ichiga oladi.
Moliyaviy nazoratni yaxshilash uchun quyidagi masalalarni hal qilish zarur:
-
g’aznachilik tizimida belgilangan jarayonlar va protseduralarning ijrosida
o’rnatilgan tartibga, belgilangan reglamentga, tegishli operatsiyalarni bajarish
va hisobini yuritish, ularni hisobotlarda aks ettirishda o’rnatilgan tartibga
rioya qilinishi bo’yicha ichki nazorat va ichki auditni amalga oshirish, bunda
berilgan vakolatlar doirasida ish ko’rish;
-
faoliyat bo’yicha o’rnatilgan ko’rsatkichlardagi farqlarni, qonun-buzilishning
tub sabablarini tahlil qilish, jarayonlardagi risklarni aniqlash, baholash,
147
ogohlantirish va bartaraf etish choralari bo’yicha takliflar kiritish;
-
bajarilayotgan jarayon va operatsiyalarni, amaldagi norma va qoidalarni
qo’llanilishining maqsadga muvofiqligini aniqlash;
-
bajarilayotgan jarayon va operatsiyalarni, foydalanilayotgan moliyaviy va
boshqa resurslarni samaradorligini aniqlash;
-
qonunlar va me’yoriy huquqiy hujjatlarga rioya qilinishi, jarayonlarni amalga
oshirilishining samaradorligi, bajarilayotgan funktsiyalarning sifati hamda
moliyaviy resurslardan foydalanish to’g’risida haqqoniy ma’lumot taqdim
etish.
Pensiya to’lovlarining g’azna ijrosi jarayonida boshqarmalar va bo’linmalarda
amalga oshirilayotgan ichki nazorat g’aznachilik operatsiyalari va umuman
faoliyat jarayonida yuzaga kelgan har qanday ko’rinishdagi xatar (risk), o’rnatilgan
tartibga nomuvofiq bo’lgan xato va kamchiliklar yomon oqibatlarga olib
kelmasdan avval operativ aniqlangan taqdirda samarali hisoblanadi.
Jahon iqtisodiyoti integratsiyalashuvi jarayoni mamlakatimizda ham byudjet
tizimini boshqarishni doimiy tarzda takomillashtirish zaruriyatini yuzaga
keltirmoqda. Hozirgi kunda davlat byudjetning samarali ijrosini ta’minlashning
davlat tadbirlari ichida g’aznachilik xizmatidan keng foydalanish va byudjet
amaliyotida shu asosda tub o’zgarishlarni amalga oshirish muhim ahamiyat kasb
etadi.
Davlat moliyasi tizimi yuzasidan nazoratni takomillashtirish O’zbekiston
Respublikasi hukumatining amalga oshirayotgan siyosatiga va ustuvor
yo’nalishlariga muvofiq resurslarni taqsimlash, resurslarni samarali foydalanishga
ta’sir ko’rsatish va byudjet intizomini ta’minlash kabi vazifalar echimiga qaratildi.
O’zbekiston Respublikasining Byudjet Kodeksi byudjet, soliq, g’aznachilik
to’g’risidagi qonun hujjatlari ijrosini nazorat qilish sohasidagi munosabatlarni
tartiblashtirdi.O’zbekiston Respublikasida quyidagilar byudjet intizomini buzish
hisoblanadi
66
.
66
O’zbekiston Respublikasining Byudjet Kodeksi. 2013 yil. 26 dekabr.
148
Davlat byudjeti, davlat maqsadli jamg’armalari byudjetlari va byudjet
tashkilotlarining byudjetdan tashqari jamg’armalari mablag’larini foydalanish
shartlariga muvofiq bo’lmagan maqsadlarga yo’naltirish;
mehnatga haq to’lash bo’yicha belgilangan razryadlarga, lavozim maoshlari,
ustamalar, ish haqiga qo’shimchalar, pensiyalar., nafaqalar, stipendiyalar va
boshqa to’lovlar miqdorlariga rioya etmaslik;
byudjetdan moliyalashtiriladigan muassasalar va tashkilotlarga ish haqi,
pensiyalar, nafaqalar, stipendiyalar va ularga tenglashtirilgan boshqa
xarajatlarni to’lash uchun pul mablag’lari berilishini, shuningdek pensiyalarni
etkazib berishni amalga oshiruvchi muassasalarga pul mablag’lari berilishini
banklarning rahbarlari va boshqa mansabdor shaxslar tomonidan asossiz
kechiktirish.
G’aznachilik operatsiyalarida O’zbekiston Respublikasi Davlat byudjetining
g’azna ijrosida, tushgan daromadlarni turli darajadagi byudjetlar o’rtasida
taqsimlash va hisobini yuritish, byudjet tashkilotlari, davlat maqsadli
jamg’armalari, byudjetdan mablag’ oluvchilarning xarajatlar smetasi ijrosi va
byudjet ijrosi to’g’risida hisobotlar bilan bog’liq jarayonlarni o’z ichiga qamrab
oladi.
Amaliyotdan ma’lumki, mamlakatimizda byudjet xarajatlarining asosiy qismi
ijtimoiy sohaga yo’naltiriladi. Shunday ekan, byudjetdan
moliyalashtirilaѐtgan muassasalarda byudjet intizomining ahvoli ta’lim, sog’liqni
saqlash, ijtimoiy ta’minot, pensiya tizimidagi tashkilot va muasssalardagi ahvol
bilan xarakterlanadi. Shu sababli ham davlatimiz rahbari, hukumat tomonidan
hokimliklarga ushbu sohalarda byudjet mablag’larini manzilli yo’naltirish va
sarflash vazifalari qo’yilmoqda. Byudjet intizomiga qat’iy rioya etmasdan tegishli
xatoliklarga sababchi bo’lgan va oqibatda byudjet mablag’laridan samarasiz
foydalanishga yo’l qo’ygan mansabdor shaxslarni jazolash mexanizmiga tegishli
o’zgartirishlarni kiritish va uning ta’sirchanligini kuchaytirish maqsadga
muvofiqligi ko’rsatilmoqda.
149
Do'stlaringiz bilan baham: |
