Kasimova Gulyar Axmatovna Sholdarov Dilshod Azimiddin o’g’li

 
11.7.Pensiya ta’minoti mablag’lardan foydalanishda moliyaviy nazoratni 
samarali tashkil qilish 
 
Jahon amaliyoti tahlili ko’rsatishicha, ijtimoiy sug’urta samaradorligini oshirishda 
etakchi o’rinni pensiya tizimi egallaydi. O’zbekiston Respublikasining pensiya 
tizimi sug’urta asosida shakllantiriladigan va aholining ma’lum bir ehtiyojlarini 
qondirish uchun yo’naltirilgan Byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasini 
shakllantirish va undan foydalananishga asoslanadi. 
Davlat ijtimoiy sug’urtasi tizimining barqarorligini ta’minlash va uni yanada 
takomillashtirish bo’yicha chora-tadbirlar ishlab chiqish maqsadida Pensiya 
jamg’armasi mablag’lari bo’yicha majburiy to’lovlar, badallar hamda boshqa 
to’lovlarni O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining G’aznachiligining 
Yagona g’azna hisobvarag’iga jamlanadi. Mazkur maqsadli mablag’lardan 
pensiyalar, ijtimoiy nafaqalar, kompensatsiya va boshqa to’lovlar o’z vaqtida 
ta’minlanadi.
O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika ko’mitasi ma’lumotlariga ko’ra, 1991-
2015 yillarda respublika aholisi 10,4 million kishidan ko’payib, 2016 yil 1 
yanvarda 31576,4 ming kishini tashkil etgan. Tahlillarga ko’ra, O’zbekistonda 
aholi sonining o’rtacha yillik o’sish sur’ati 1991 yilda - 2,4 foizni, 2001 yilda - 1,3 
foizni, 2015 yilda -1,7 foizni tashkil etgan. Hisob-kitoblarga qaraganda, 

---

460 
mamlakatda 2014 yilning o’zida pensiyalar miqdori ikki marta oshirildi. Markaziy 
Osiyo davlatlari ichida faqat O’zbekistonda bir yilda (2014 yil) pensiya miqdori 
1,2 martaga oshgan. Pensiya hajmining ish haqidagi ulushi (qoplash koeffitsenti) 
muhim ijtimoiy-iqtisodiy ko’rsatkichlardan biridir, mamlakatda bu ko’rsatkich 
41,0 % dan yuqori. “Mamlakatimizda 60 yoshdan oshganlar soni 2 million 873 
mingdan ko’proq kishini tashkil etadi. Mustaqillik yillarida xalqimizning o’rtacha 
yoshi 1990 yildagi 67 yoshdan 73,5 yoshga, ayollar o’rtasida esa 75,8 yoshga 
etdi»
228
. 
Yurtimizda aholining o’rtacha umr ko’rish darajasi ham sezilarli ravishda 
oshganligini qayd etish lozim. Bu ko’rsatkich 1990 yilda 67 yoshni tashkil etgan 
bo’lsa, 2012 yilda 73,4 yoshni tashkil etdi. Jumladan, erkaklar o’rtasidagi o’rtacha 
umr ko’rish 66 yoshdan 71 yoshgacha, ayollar o’rtasida esa 70 yoshdan 75,8 
yoshga uzayganligini fuqarolar salomatligini muhofaza qilish va turmush sharoitini 
yaxshilashga qaratilgan chora-tadbirlarning aniq va yaqqol natijasi sifatida 
baholash o’rinli bo’ladi.
228
Karimov I. Mamlakatimizni demokratik yangilash va modernizatsiya qilishga qaratilgan taraqqiyot yo’limizni 
qat’iyat bilan davom ettirish – bosh maqsadimizdir. O’zbekiston Respublikasi Prezedentining O’zbekiston 
Respublikasi Konstituttsiyasining 22 yilligiga bag’ishlangan tantanali marosimdagi ma’ruzasi. \\ Xalq so’zi. 2014 
yil. 5 dekabr.

---

461 
1990 й.
2000 й.
2010 й.
2015 й.
20,6
24,8
29,1
31,6
8,3
9,2
14,9
16,0
12,3
15,6
14,2
15,6
Жами 
Шаҳар аҳолиси
Қишлоқ аҳолиси