86
O’zbekiston Respublikasining “Fuqarolarning davlat pensiyalari to’g’risida”gi
Qonuni O’zbekiston Respublikasi
fuqarolarining qariganda, mehnat qobiliyatini
to’liq yoki qisman yo’qotganda, boquvchisiz qolganda ijtimoiy ta’minlanishdan
iborat konstitutsiyaviy huquqlarini ro’yobga chiqarish, davlat pensiyalarining
yagona
tizimini, ularni tayinlash, hisoblab chiqarish, qayta hisoblash va to’lash
tartibini belgilaydi. Respublika hududidan tashqarida yashab turgan O’zbekiston
Respublikasining fuqarolarini pensiya bilan ta’minlash davlatlararo bitimlar
(shartnomalar) asosida amalga oshiriladi. O’zbekiston
Respublikasida doimiy
yashab turgan chet el fuqarolari va fuqaroligi bo’lmagan shaxslar, basharti,
davlatlararo bitimlar (shartnomalar)da o’zgacha qoidalar nazarda tutilmagan
bo’lsa, O’zbekiston Respublikasi fuqarolari bilan
teng ravishda pensiya olish
huquqiga ega.
Xarbiy xizmatchilarni, shuningdek ichki ishlar organlarining boshliqlar va
oddiy xodimlar tarkibidan bo’lgan shaxslarni hamda ularning oila a’zolarini
pensiya bilan ta’minlash shartlari, normalari va tartibi O’zbekiston
Respublikasi
qonun hujjatlari bilan belgilanadi. Ularga ushbu Qonunda nazarda tutilgan
asoslarda pensiyalar olish huquqi ham beriladi. Bunda harbiy xizmatchilar,
shuningdek ichki ishlar organlari boshliqlar va oddiy xodimlar tarkibidan bo’lgan
shaxslar pul ta’minotining barcha turlari fuqaro shaxslarning ish haqi singari bir
xilda hisobga olinadi.
Fuqarolarga pensiyani tayinlash qonun
hujjatlariga asosan fuqaro, korxona,
muassasa, tashkilot tomonidan hujjat topshirilganidan keyin byudjetdan tashkari
Pensiya jamg’armasi boshqarmalari yoki bo’limlari tomonidan 10 kunlik muddat
ichida to’liq rasmiylashtiriladi va to’lash uchun chiqariladi. Yoshga doir pensiya
tayinlashda pensioner pensiya yoshiga etganidan keyin 3
oy ichida hujjatlarini
topshirishi mumkin. Shunda fuqaro tug’ilgan kunidan boshlab, nogironlik
pensiyasi esa, nogironlik belgilangan kundan boshlab 3 oy muddat saqlanib qoladi,
boquvchisini yo’qotganlik pensiyalari esa boquvchi vafot etgan kundan boshlab 6
oy ichida murojaat etsa,
vafot etgan kunidan, agar 6 oylik muddatdan keyin
murojaat etsa, oldingi 6 oylik saqlanib qolinadi. O’zbekiston Respublikasining
87
«Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to’g’risida»gi Qonunga asosan ayollarga
umumiy belgilangan yoshni bir yilga qisqartirilgan
holda yoshga doir pensiya
tayinlash ham nazarda tutilgan.
Pensiya tayinlash uchun etarlicha ish stajiga ega bo’lmagan shaxslarga
yoshga doir pensiyalar kamida 7
yil Pensiya jamg’armasiga sug’urta badallari
to’lagan davrda ishlagan bo’lsalar, bor ish stajiga mutonosib miqdorlarda yoshga
doir pensiya tayinlanadi Pensiya tayinlash uchun
etarlicha ish stajiga ega
bo’lmagan umumiy kasallik oqibatidagi I va II guruh nogironlariga nogironlik
pensiyasi bor stajga mutanosib miqdorda tayinlanadi.
Mamlakatimizda
pensiya
taminoti
O’zbekiston
Respublikasining
“Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to’g’risida”gi qonuni asosida tartibga
solinadi. Pensiyaning o’rtacha oylik darajasi belgilangan oylik pensiya summasini
pensionerlar soniga bo’lish yo’li bilan aniqlanadi. Pensiyaning real hajmi
belgilangan oylik pensiyaning o’rtacha summasini istemolchilik narxlari, indeksiga
to’g’rilash (korrektirovka qilish) yo’li bilan hisoblanadi.
Quyidagi
jadvalda
Evropa
Ittifoqi
mamlakatlarida
pensiyalarni
indeksatsiyalash tartibi berilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: