Kasimova Gulyar Axmatovna Sholdarov Dilshod Azimiddin o’g’li

10.3.-jadval. 
(Ilovaga oboramiz) Ichki nazorat va audit tizimining maqsadi, vazifalari va 
takomillashtirish shartlari
189
 
 
Ichki nazorat 
va audit 
tizimining 
maqsadi
Ichki nazorat va audit tizimining 
vazifalari
Ichki nazorat va 
audit tizimini 
takomillashtirish 
shartlari
Me’yoriy-
qonuniy 
hujjatlarga 
rioya qilishni 
Qonun hujjatlari, me’yoriy -huquqiy 
aktlarga rioya qilish, davlat funktsiyalari 
bajarilishi, davlat moliyaviy va 
nomoliyaviy resurslarini ishlatilishining 
Faoliyatni 
ma’muriy 
reglamentatsiya 
qilinadigan va 
187
Danilevskiy Yu.A. Audit: voprosi i otveti. – M.: Buxgalterskiy uchet., 2010. –S.112. 
188
Evdokimova A.V., Pashkina I.N. Vnutrenniy audit i kontrol finansovo-xozyaystvennoy deyatelnosti 
organizatsiya. Prakticheskoe posobie.M.: Izdatelsko–torgovaya korporatsiya. “Dashkov i K”. 2009. 
189
Organizatsiya vnutrennego kontrolya i audita.
http://www.biznes33.ru/bigplayer/view/3758/
  

---

403 
ta’minlash 
samaradorligi to’g’risidagi ob’ektiv 
ma’lumotlarni taqdim etish 
boshqa hujjatlarni 
ishlab chiqish va 
amalga oshirish 
Faoliyat 
samarador 
ligini oshirish 
Amalga oshirilayotgan operatsiyalar va 
jarayonlarni samaradorligini, 
ishlatilayotgan moliyaviy va 
nomoliyaviy resurslarni aniqlash 
Natijalar bo’yicha 
boshqarish 
tamoyillari va 
mexanizmlarini 
yaratish 
Davlat 
funktsiyalari 
bajarilishi 
ning sifatini 
oshirish 
Amalga oshirilayotgan operatsiyalar va 
jarayonlarni maqsadga muvofiqligini 
aniqlash 
Ichki nazorat va 
auditni axborot 
bilan ta’minlash 
tizimini 
takomillashtirish 
Operatsiyalarni amalga oshirish va 
ularning hisobotda ifodalanilishiga, 
operatsiyalar va jarayonlarni boshqarish 
tartibiga, faoliyatni ma’muriy 
reglamentatsiya qilinadigan va boshqa 
hujjatlarga rioya qilinishini ichki nazorat 
qilish va audit o’tkazish 
Ichki nazorat va 
audit tizimini zarur 
resurslar, 
jumladan, (mehnat 
resurslari) kadrlar 
bilan ta’minlash
Faoliyat ko’rsatkichlari bilan xaqiqiy 
qo’rsatkichlar o’rtasidagi farqlarni 
tahlilini amalga oshirish, xato qilish 
sabablarini o’rganish, xatolar bo’yicha 
ularni ogohlantirish chora-tadbirlari 
to’g’risida takliflar berish
Ichki nazorat 
mexanizmi va 
auditni 
takomillashtirish
Halqaro 
amaliyotdan o’tgan 
tajribalar va 

---

404 
mexanizmlardan 
foydalanish
O’zbekiston Respublikasida ichki audit xizmati hisobotlarining turi korxonalarda 
ichki audit xizmati haqidagi nizom bilan tartibga solingan. Tekshiruv natijalari 
bo’yicha tegishli hisobotlar ishlab chiqiladi va tekshiruvlarni bevosita o’tkazgan 
xodim (xodimlar) tomonidan imzolanadi. Tashkilotda ichki auditor hisoboti ishlab 
chiqilgan shaklda tuzilishi kerak va quyidagilarni o’z ichiga olishi lozim: 

aniqlangan chetga chiqishlar ro’yxati; 

chetga chiqishlar aniqlangan vaziyatlar ro’yxati; 

aniqlangan chetga chiqishlarning korxonaga ta’siri nuqtai nazaridan 
baholash; 

ushbu chetga chiqishlarni tuzatish bo’yicha tavsiyalar. 
Ichki auditor hisobotiga kirish, tahliliy va yakuniy qismlar kiritilishi kerak. Kirish 
qismida tekshiruv ob’ekti haqida axborot aks ettiriladi. Tahliliy qism auditni 
o’tkazish, auditorlik riskini aniqlash, tekshiruv ob’ektlarini tanlashni asoslashga 
auditorning yondashuvini tizimli bayon qiladi va asoslab beradi.
Hujjatning ushbu qismida ishda mansabdor shaxslar tomonidan sodir etilgan va 
tekshiruv davomida aniqlangan chetga chiqishlar va kamchiliklarni yoki hech 
qanday chetga chiqishlar va kamchiliklar aniqlanmaganligini tasdiqlovchi dalillar 
keltiriladi. Tekshiruv natijalari bo’yicha to’g’ri qaror qabul qilish uchun ahamiyatli 
bo’lgan holatlar ochib beriladi. Shuningdek, korxona, tashkilotning yutuqlari va 
ijobiy faoliyat natijalari ham yoritiladi. Materialni bayon qilish shakli bo’yicha 
avval bo’linmalar va korxona uchun mazmunli tusga ega bo’lgan jiddiy 
kamchiliklar ko’rsatib beriladi, so’ngra e’tirozlar shakl bo’yicha ochib beriladi. 
Hisobotning yakuniy qismi auditorning tekshiruv ob’ektining buxgalteriya hisobi, 
ichki nazorat va hisobot tizimi holati haqidagi umumiy xulosasi, shuningdek, 
aniqlangan chetga chiqishlar va xatolarni bartaraf etish bo’yicha takliflarini o’z 
ichiga oladi. 

---

405 
Ichki auditor hisobotini tuzishda jiddiy xatoliklar bayon qilinadi, hisobotning 
ishonchliligi darajasi haqida umumiy hulosa qilinadi hamda uning ishonchliligini 
pasaytiradigan yoki shubha ostiga oladigan xatoliklar alohida ko’rsatiladi. Ichki 
auditorning fikri amaldagi qonunchilik hujjatlariga tayangan holda tasdiqlangan 
bo’lishi hamda bunday fikr bildirish sabablari keng asoslangan va dalillarga ega 
bo’lishi kerak. Hujjatda suiiste’molchiliklar va qonundan chetga chiqishlarni 
aniqlash bo’yicha bo’linmaning hujjatlari ham e’tiborga olinishi lozim. 
Ichki auditorlar “zaif” tomonlarni bartaraf etilishi va tekshiruv asosida tavsiya 
etilgan tadbirlarning o’z vaqtida o’tkazilishi ustidan nazoratni amalga oshiradi. 
Ichki audit ishining natijalarini umumlashtirish tashkilot, korxona faoliyatida 
aniqlangan chetga chiqishlarni bartaraf etish bo’yicha qarorlar qabul qilish uchun 
zarur bo’lgan tekshiruv natijalarini guruhlashtirish va tizimlashtirish bo’yicha 
metodik uslublar majmuasini o’z ichiga oladi.
Umumlashtirish natijasi shuningdek, auditor tomonidan amaldagi qonunchilik va 
korxona yoki tashkilot rahbariyatining ichki ko’rsatmalari buzilishini oldini olish 
bo’yicha ishlab chiqilgan tadbirlar ko’rinishida ham bo’lishi mumkin. Bir-biriga 
o’xshash kamchiliklar jadvallar, chizmalar, grafiklar, ma’lumotlar, dasturlar va 
boshqa hujjatlarda tegishli metodik usullar yordamida umumlashtiriladi.