|
y a z m ış
o ld u ğ u k ita b ın d a ulu P ey g a m b e re ta n ık la v aran b ir
h ad îs y azm ış. H ad îs şöyledir: "Y ü ce A llah -b en im b ir ordum
vardır. O n a T ürk adını v erd im . O n ları d o ğ u d a birleştird im . B ir m il
le te k ız a rs a m T ürkieri o m ille t ü z e rin e m u sa lla t k ıla rım - diyor, işte
bu , T ü rk le r için b ü tü n in sa n la ra k a rşı b ir ü stü n lü k tü r. Ç ü n k i A l
la h o n lara ad v e rm ey i k e n d i ü z e rin e alm ıştır. O n ları y e r y ü zü n ü n
en y ü k se k y erinde, h av ası en te m iz ü lk e le rin d e y erleştirm iş v e o n
la ra -k en d i ordum - dem iştir. B u n u n la b era b e r T ü rk lerd e g üzellik,
se v im lilik , tatlılık , ed ep , m e rtlik g ib i ö ğ u lm e ğ e d e ğ e r say ısız iy ilik
le r g ö rü lm ek ted ir"26.
O n u n b u ifad eleri k e n d isin in n e k a d a r b ü y ü k b ir m illiy e tç i o l
d u ğ u n u , T ü rk ieri n asıl b ü tü n m ille tle rin ü stü n d e gördüğünü, T ürk
k ü ltü rü n e n a sıl can d an b ağ lı o ld u ğ u n u aç ık ç a g ö sterm ek ted ir. B u
satırların A rap ü lk esin d e, B a ğ d a d 'd a y a z ıla ra k H alifey e sunulm uş
o ld u ğ u d a g ö z ö n ü n d e b u lu n d u ru lu rsa K a şg a riı'n ın b ü y ü k lü ğ ü ve
şa h siy eti d a h a
iy i anlaşılm ış olur. Fakat,
bu b ü y ü k T ü rk m illiy etçisi
b u n larla d a y etin m ey ere k B u h a ra 'lı v e N işa p u r’lu iki h ad îsç id en
işittiği "T ü rk d ilin i ö ğ ren in iz ç ü n k i o ıılarnı u zu n sü recek hâk im iy eti
vardır" şek lin d ek i b ir h a d isi n a k le ttik te n so n ra şö y le diy o r: "B u h a
dîs e ğ e r sa h ih ise T ü rk ç e n in ö ğ re n ilm e si v a c ip olur, şay e t m evzu
(u y d u rm a) ise T ü rk çen in ö ğ re n ilm e sin i akıl v e m antık icab ettirir.
işte z ik re ttiğ im se b e p le rd en d o la y ıd ır k i, T ürkçeyi h e rk ese ö ğ re t
m ek iç in b u e se ri y a z m a k ta m a n e v î b ir m e c b u riy e t g ö rdüm "27.
K ısaca , A rap d ilin e v e İslâm ilim lerin e b ü y ü k b ir v u k u fu o l
m a k la b erab er, m illî d ilin i ve k ü ltü rü n ü , m illî b en liğ in i Iıerşeyiu ü s
tü n d e tu ta n K aşgarlı M ah m u d T ü rk le rin fa z ile tle rin i b ü y ü k b ir vecd
ile ta s v ir e tm iştir28.
T ü rk lerin e n açık dillisi v e a ç ık an latan ı, a k ılc a e n iy isi, soyca
en k ö k lü sü v e en iy i k a rg ı k u lla n a n ı o ld u ğ u n d a n b a h sed en K aşgar-
(2 5 ) K ilisli
1,
2 , 3 -A tü a y ’ 3 ,
4.
(26)
K ilisli 1 .2 9 3 ,4-A talay I, 3 5 !. 2.
(27)
K ilisli I. 3-A talay I, 4 . G örliliiyûr ki K aşgarlı, yukarıdan beri ele aldığı hadislerin
m ev zu (uydurm a) olduğunun farkındadır. A ncak, içindeki m illiyetçi d u ygular nede
niyle s/izkoiiusii hadisleri eserin e koym aktan kendini alam am ıştır.
(28)
M .Ş . O lk ü tajır, a.g.e., s. 21.
lı’n ın e se rin d e ask erlik u su lle rin e ve a sk e rî d ey im v e terim le re a it
p e k ç o k k ay ıt b u lu n u şu n a b ak ılırsa, o n u n ask erliğ e yab an cı b ir k im
se o lm ad ığ ı d a an laşılm ak tad ır.
K aşg arlı M a h m u d 'u n aydın v e İlm î şah siy etin e en çok te s ir
e d e n h u su s is e filo lo g o lu şu d u r. Ç a ğ ın ın k lâ sik arap filo lo jisi m e k
te b in d e y etişm iş o lm a sın a rağ m en , T ü rk çü lü ğ ü n d en b ir an iç in o l- ■
su n ayrılm am ıştır. T ü rk le r h a k k ın d a yan lış b ilg i v erm ek ten k e n d in i .
k o ru m a y ı b ilm iştir. T ü rk lü ğ e ve T ü rk k ü ltü rü n e a it e n u fak n o k ta la
rı b ile ih m a l e tm em ey e çalışm ıştır. İlk T ü rk sö zlü k çü sü , e tn o lo ğ u ,
etn o ğ rafy acısı, h alk ıy atçısı, to p o n o m a stı ve co ğ rafy acısı o lm a sı d o -,
la y ısıy la to p lad ığ ı m a lz e m e ü z e rin d e â d e ta titre m iş, e n in c e n o k ta
la tm a k a d a r o n la rı d eğ erlen d irm iştir. T ü rk D ü n y asın ın
X I .
y ü z y ıl
d a k i etn ik özellik lerin i ve k ü ltü r ü rü n lerin i b ü y ü k b ir u sta lık la dile
g e tirm iştir25.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
