“Kasbiy ta`lim” kafedrasi

Eksperiment  metodining
  asosiy  farqi  va  afzalligi  shundan  iboratki,  bunda 
tadqiqotchi  o’z  hoxishi  bilan  qandaydir  psixik  jarayon  yoki  xususiyatni  yuzaga 
keltirib psixik  hodisaning tashqi  sharoitga  bog’liqligini tekshirib ko’rishi  mumkin. 
Eksperiment  metodining  ana  shu  afzalligi  uning  psixologiyada  keng  qo’llanilishi 
bilan  tushuntiriladi.  Empirik,  ya’ni  tajriba  yo’li  bilan  qo’lga  kiritilgan  faktlarning 
asosiy  ko’pchiligi  psixologiyada  eksperimental  yo’l  bilan  olingandir.  Biroq  har 
Eksperimentga tayyorgarlik. 
Kuzatuvchi eksperimentga xona va 
jihozlarni tayyorlash. Eng asosiy 
bosqich va yo’riqnoma bilan 
tanishtirish.  
 Sinaluvchilarga yo’riqnoma va motivni 
etkazish, yo’riqnoma o’z ichiga motivni 
olishi kerak. Sinaluvchi eksperiment 
jarayonida qanday imkoniyatlarga ega 
bo’lishini bilishi kerak.               
 
Eksperiment  boshida sinaluvchilarni 
qobiliyati, sinaluvchi sifatida ishtirok etishi 
xohishiga qarab aniqlanadi.  

---

19 
 
qanday tadqiqot qilinadigan  vazifalarga eksperimentni qo’llab bo’lmaydi. Masalan, 
agarda psixik jarayonlar va funksiyalar ko’proq eksperiment yo’li bilan o’rganilsa, 
shaxsning  birmuncha  sodda  xususiyatlari  (temperament,  qobiliyatlar)  ham  shu 
metodda o’rganiladi. Lekin xarakterning va qobiliyatlarning murakkab turlarini hali 
eksperiment metodi bilan o’rganib bo’lmaydi. 
    
  
Suhbat  metodi.
  Bu  metod  tadqiqotning  turli  bosqichlarida  qo’llaniladi: 
masalan,  dastlabki  tanishish  bosqichida  ham  boshqa  metodlar,  ayniqsa,  kuzatish 
metodi  orqali  qo’lga  kiritilgan  xulosalarni  aniqlashda  qo’llaniladi.  Suhbat 
metodidan  mohirlik  bilan  foydalanish  juda  qimmatli  natijalarga  erishishga  yordam 
berishi mumkin. 
Sukut  saqlab  butun  e’tibor  bilan  tinglash  ogohlik  hamda  ziyraklikni 
oshiruvchi  va  jalb  qiluvchi  faol  bir  jarayondir.  Ijobiy  tinglashning  boshqa  bir 
tomoni  albatta  shuki,  turli  maqsadlar  yo‘lida  turli  usullarni  qo‘llashdir.  Bizning 
tinglashimiz  qanchalik  jadal  bo‘lsa,  qanday,qachon  va  qay  tarzda  javob  berishni 
shunchalik yaxshi bilamiz. 
Aniq biror usulda javob berishning turli yo‘llari va sabablari mavjud. Odatda 
o‘qituvchi  nafaqat  ilmiy  maqsadlarni  balki  guruhning  boshqa  muhtojliklari 
jumladan  har  bir  o‘rganuvchining  o‘z-o‘ziga  ishonch  va  bilim  darajasini  ham 
hisobga olsa kerakli javob yuzaga keladi. Turli javoblar yakka talaba va guruhning 
umumiy  kayfiyati  uchun  turli  oqibatlarga  olib  keladi.  Shuning  uchun  ham,  tegishli 
kontekstli kichik guruh darslaridagina tegishli javob to‘g‘ri sanaladi.
7