Kasbiy psixologiya” fanidan ma’ruzalar matni

Jahon psixologiya fanining nazariy mushohadalariga va o’zimizning shaxsiy ma’lumotlarimizga asoslanib, motivlarni quyidagi turkumlarga ajratishni lozim topdik.
I. Shaxsning ijtimoiy ehtiyojlari bilan uyg’unlashgan, ularning mohiyati mezoni orqali o’lchanuvchi motivlar:
1) dunyoqarashga taalluqli, aloqador bo’lgan g’oya va motivlar;
2) ichki va tashqi siyosatga nisbatan munosabatni aks ettiruvchi, shaxsiy pozitsiyani ifodalovchi siyosiy motivlar;
3) jamiyatning ahloqiy me’yorlari, prinsiplari, turmush tarzi, etnopsixologik xususiyatlariga asoslanuvchi ahloqiy motivlar;
4) borliq go’zalligiga nisbatan ehtiyojlarda in’ikos etuvchi nafosat (estetik) motivlari.
Vujudga kelishi, shartlanganlik manbai bo’yicha umumiylikka ega bo’lgan, boshqaruv boshqariluv xususiyatli motivlar:
1) keng qamrovli ijtimoiy motivlar (vatanparvarlik, fidoiylik, altruistik);
2) guruhiy, jamoaviy, hududiy, umumbashariy motivlar;
3) faoliyat tuzilishi, mohiyati va tuzimiga yo’naltirilgan protsessual motivlar;
4) faoliyat mahsulini baholashga, maqsadga erishuvga mo’ljallangan rag’batlanuv, mukofot motivlari.

III. Faoliyat turlari mohiyatini o’zida aks ettiruvchi motivlar:

1) ijtimoiy – siyosiy voqeliklarni mujassamlashtiruvchi motivlar;
2) kasbiy tayyorgarlik va mahoratni o’zida namoyon etuvchi motivlar;
3) o’qishga, bilishga (kognitiv), ijodga (kreativ) oid motivlar.

IV. Paydo bo’lish xususiyati, muddati, muhlati, barqarorligi bilan umumiylikka ega bo’lgan motivlar:

1) doimiy, uzluksiz, longityud xususiyatli motivlar;
2) qisqa muddatli, bir lahzali, bir zumlik va soniyalik motivlar;
3) uzoq muddatli, vaqt taqchilligidan ozod, xotirjam xatti-harakatlarni talab etuvchi motivlar.

V. Vujudga kelishi, kechishi sur’ati bioquvvat bilan o’lchanuvchi motivlar:

1) kuchli, qudratli, ta’sir doirasidagi shijoatli motivlar;
2) paydo bo’lishi, kechishi o’rta sur’atli motivlar;
3) yuzaga kelishi, kechishi o’rta sur’atli motivlar.

VI. Faoliyatda, muomalada va xatti-harakatda vujudga kelishi xususiyati, xislati hamda sifatini aks ettiruvchi motivlar:

1) aniq, yaqqol, voqe bo’luvchi real motivlar;
2) zarurat, yuksak talab va ehtiyojlarda ifodalanuvchi dolzarb motivlar;
3) imkoniyat (potensiya), zahira (rezerv), yashirin (latent) xususiyatlarini o’zida mujassamlashtiruvchi motivlar.

VII.Aks ettirish darajasi, sifati nuqtai nazardan iyerarxiya vujudga keltiruvchi motivlar

1) biologik motivlar;
2) psixologik motivlar;
3) yuksak psixologik motivlar.


8 -MAVZU. KASBIY FAOLIYAT VA BILISH JARAYONLARI (2 SOAT).
Reja:
8.1. Diqqat turlari, ularning xuxusiyatlari va rivojlanishi. Kasblarni shaxs diqqatiga qo’yadigan talablari.
8.2. Idrok va kasbga yo’llash, idrok xususiyatlari. Appertseptsiya. Vaqt, harakat va fazoni idrok qilish. Kasbni shaxs idrokiga qo’yadigan talablari. Idrokning kasbga qo’yadigan talablari.
8.3. Xotira va kasbiy maslahat. Xotira turlari va jarayonlari. Kasbiy maslahatda xotira qonuniyatlarini hisobga olish.