Kasbiy pedagogika

 Pedagogik faoliyatni boshqarish dasturi. 
Ushbu qonuniyat o‗qituvchilardan 
tashabbus, mustaqil qaror chiqara olish hamda o‗z vazifasiga ijodiy yondashuvni talab 
qiluvchi pedagogik faoliyatga ham taaluqlidir. Shu sababli bu sohada bajarilishi qatiy 
talab etiladigan direktiv dasturlarning kamroq qo‗llanilishi maqsadga muvofiq bo‗ladi. 
Misol uchun, bunday dasturlarda ish tartibi, hujjatlarni yuritish va mehnat faoliyatining 
oxirgi natijasiga aniq talablarni belgilash orqali cheklanish ro‗y berishi mumkin. Ta'lim 
natijasiga nisbatan talab qatiy belgilanadi va u davlat ta'lim standartlarida 
rasmiylashtiriladi. Pedagogik faoliyatning sifat ko‗rsatkichi esa, mos ravishda ta'lim 
oluvchilar faoliyatining ushbu talablar darajasiga muvofiqligida o‗z aksini topadi. 
Demak, direktiv boshqaruv dasturlaridan voz kechish pedagoglarga cheklanmagan 
hajmdagi erkinlikning berilishini anglatmaydi. Ushbu yo‗nalishda asosiy e'tibor ta'lim 
jarayoni mazmuni va usullaridan uning yakuniy natijasiga ko‗chirilishiga qaratilgan. 
Bajarilishining majburiyligi nuqtai nazaridan boshqaruv dasturlarini informativ va 
direktiv turlarga ajratish mumkin. Jumladan, matbuotda nashr etilayotgan turli ilmiy-
metodik tavsiyalar informativ dasturlar hisoblanadi va ularning bajarilishi majburiy deb 
belgilanmaydi. Pedagoglar ulardan faqat o‗zlari uchun zarur deb bilgan qismini bajarish 
huquqiga egalar. Informativ dasturlar talablarining jarishi to‗laligicha pedagogning 
xohishi, ehtiyoj va istaklaridan kelib chiqib belgilanadi. Direktiv hujjatlarning 
bajarilishi majburiy bo‗lib, u tegishli tartibda nazorat qilinadi. Jamiyatimizning 
demokratlashib borishi natijasija informativ dasturlarga bo‗lgan ehtiyoj ortib borishi 
kuzatilmoqda. 
Ta'lim muassasini boshqarish konsepsiyasi ko‗plab boshqaruv g‗oyalarini o‗zida 
mujassamlashtirgan tashkiliy model sifatida tasavvur qilish mumkin. 
Faoliyat nuqtai nazaridan yondoshilganda, boshqaruv modelida quyidagi tarkibiy 
unsurlarni ko‗rsatish mumkin: motiv, maqsad, rejalashtirish, joriy axborotlarni tahlil 

---

109 
qilish, qabul qilish, harakat, natijalarni baholash va tizimga tegishdi tuzatishlar kiritish. 
Boshqaruvchanlik faoliyatining mazkur umumpsixologik tuzilmasi boshqaruv 
sub'ektlarining individual faoliyatiga qaratilgan bo‗lib, bu o‗rinda boshqaruv jarayoni 
va faoliyati hamma vaqt o‗zaro muvofiq holatda bo‗ladi va muomala qonuniyatlari 
asosida o‗zaro uyg‗unlashib boradi. 
Boshqaruv jarayoni davriy xarakterda bo‗lib, bu davrlarning har biri o‗z 
davomiyligi, tadbiq etilish sohasi, vazifalari va o‗z yechimiga ega. Boshqaruvning 
alohida olingan davrini quyidagi jarayonlarni qamrab olgan bo‗g‗in sifatida tasavvur 
qilish mumkin: axborotlarni qabul qilish va ularning tahlili, boshqaruv qarorining qabul 
qilinishi, ta'lim muassasasi faoliyatini rejalashtirish, rejani bajarish uchun ishni tashkil 
qilish, hisob-kitob, nazorat ishlari va natijalarni tahlil qilish.