Kasbiy pedagogika

D o m i n a n t va tobe toifali shaxslar.
D o m i n a n t tur 
m u lo q o t jarayonida sira h am b o sh q alard an past 
kelishni x o h la m a y d i, savol beriIsa, x ohlasa j a v o b beradi, b o i m a s a ,
indam asligi ham m u m k in . U doim o su h b a td o sh g a t a ’sir k o 'rsa tis h i, 
uning b o 'y s u n is h in i xohlaydi. U n d a e goizm hissi kuchli, o 'z i xato 
fikr yuritsa, xatoligini suhbatdosh sezsa ham uni b o 'y n i g a olm aydi. 
D o m in a n t tur - q a t ’iyatli. S uhbat d a v o m id a u sizning fikringizni 
y arim y o 'l d a tushunsa, sizni oxirigacha tinglashni istam aydi, gapni 
b o 'lib , m ay in lik bilan gapni tugatib q o 'y is h i m u m k in . A g a r ikkala
151

---

suhbatdosh ham d o m in a n t boMishsa. unda ular o ‘rtasida oson g in a 
raqobat hissi yuzaga chiqishi, kelishm ay qolishlari m um kin. S huning 
uchun ja njallashib q o lm aslik uchun dom inant shaxsning m ustaqilligi, 
dadilligiga k o 'n ish . unga o 'z nuqtai nazarini oxirigacha bayon etish 
im koniyatini berish lozim.
D o m inant tur — qat'iyatli shaxs b o ‘lganligi uchun ularning kasbiy- 
ishlab chiqarish faoliyatga kirishib-m oslashib ketishlari oson kechadi.
Tobe 
t u r l i shaxs esa, s u h b a td o sh n in g q ara s h la rig a m o sla s h a d i, 
d o im o yon berishga tayyor, shun in g uch u n u kam ja n ja lla s h a d i, 
lekin y o m o n k o ‘rib qo lg an odam i bilan u m u m a n g ap la sh m a y d i. 
S u h b a t sharo itid ag in a, u asta-sekin o 'z in i n g dadilligini k o 'r sa tis h i, 
o ch iq gaplashishi, b a ’zan e ’tiro zlar bildirishi m u m k in . Tobe shaxsli 
bolalarni r a g ‘batlantirish m a q s a d g a m uvofiqdir, s h u n in g u c h u n ham
ularni m a q ta b turish, g a p ira y o tg a n d a k o ‘zlar, y u z ifo aa lari bilan 
ularni ruhan q o ‘llab tu rish kerak. B iror q aro rg a kelish k e r a k b o ‘lib 
qolsa, bu shaxs q arorni, yaxs'nisi, siz qabul q ilis hingizni x o hlaydi, 
chu n k i j a v o b g a r lik n i b o 'y n i g a olishni istam aydi. Tobe shaxsli bo- 
lalarn in g k a sb iy -is h la b ch iqarish fa oliyatga k iris h ib -m o s la sh ib
ketishi ja r a y o n i d a ham m o d d iy va m a ’n av iy qoM lab-quvvatlab 
tu rsh n i kutadi.
Y uqorida keltirilg an turlarni k u za ta r ek a n m iz , b a r c h a sid a y axshi 
v a y o m o n , n o q u la y sifatlar borligini k o ‘ramiz. H a y o td a k o 'p i n c h a ,
s o f u yoki bu tu r vakili u c h ram ay d i, lekin u yoki bu va z iy a tla rd a
ta k ro rla n a d ig a n fa zilatla rg a q arab od am larn i tu rlarg a b o ‘lamiz. 
B u n d an tashqari, bir m a rta k o ‘rishda od am h aq id a x u lo s a c h iq arib
b o 'l m a y d i.