“kasbiy pedagogika” fan sifatida

Ideal   pedagog
13-jadval
Mutaxassis
Ishchi
Inson
Pedagogika nazariyasini bilish,
pedagogik mahoratga ega bo‘lish,
psixologiyani bilish, ta’lim-tarbiya
texnologiyalarini qo‘llay olish
malakasiga ega bo‘lish, mehnatni
oqilona tashkil eta bilish malakasi.
Ishga muhabbat, o‘quvchilarni
sevish. Insonga ishonch. Pedagogik
qobiliyat, umumiy aql-zakovat, sabr-
toqat, kelajakka ishonch. O‘zini tuta
bilish, izlanuvchanlik,
reaksiyalarining aniq va tezligi,
ko‘ngilchanlik, bolalarni tushunish,
bolalar bilan ishlash, xohishi,
nutqining aniq va ishonchliligi,
talabchanligi, adolatlilik, to‘g‘ri
so‘zlik, tashkilotchilik malakasi,
muloqotga kirishuvchanlik,
birovlarni tinglay olishlik.
Maqsad qo‘yib unga erisha
olish. Muntazam va rejali
ravishda malakasini oshira
borish, mehnat unumdorligini
oshirishga intiluvchanlik.
Ijodkorlik qobiliyati:  har
tomonlama ma’lumotlilik,
mantiqiy fikr yuritish,
kelajakka ishonch. Ishlash
ishtiyoqi. Ishiga (kasbiga)
sadoqat, jamoada ishlash
malakasi, tirishqoqlik, tartib-
intizomlilik, faollik, ishlab
chiqarish vaziyatlariga
yo‘naltirilganlik, ishlarni
taqsimlay olish malakasi.
Javobgarlikni o‘ziga olishga
tayyorgarlik.
Yuqori axloqiy sifatlar
jamoatchilik hayotida faol
ishtirok etish. Faol hayotiy
nuqtai nazar (pozitsiya),
har doim va har qachon
shaxsiy o‘rnak, davlat
qonunlariga hurmat, milliy
g‘urur, vatanparvarlik,
vatanini himoya qilishga
tayyorlik, mustahkam
sog‘lik, sog‘lom hayot
tarzi,
insonparvarlik,
ma’naviylik, muloqotga
kirishuvchanlik, oqillik,
o‘ziga nisbatan
talabchanlik va tanqidiy
munosabatda bo‘lish.
Kasbiy ta’lim o‘qituvchisi  ko‘p ixtisoslik va mutaxassisliklarga ega. Ta’lim
sohasida “mutaxassislik” tushunchasi (iborasi) ta’lim yo‘nalishi va mazmunini o‘zida
aks ettiruvchi kategoriya sifatida qaraladi. Mehnat sohasida esa u kasb-hunar
doirasida mehnatning yo‘nalishi va o‘ziga xos mazmuni deb talqin etiladi.
Ta’lim sohasida mutaxassislik eng avvalo, mutaxassis faoliyati turi va uning
mehnati qo‘llanish sohasini ko‘rsatadi. Masalan, avtomobillarga texnik xizmat
ko‘rsatish mutaxassisligi bo‘yicha ma’lumot olish, ma’lum kasbiy vazifalarni bajarish
imkonini beruvchi bilim, ko‘nikma va malakalar hamda shaxsiy fazilatlarni
o‘zlashtirishni anglatadi.
Pedagogik faoliyat ijtimoiy maxsus ko‘rinish bo‘lib, insoniyat jamiyati
tomonidan to‘plangan bilim, tajriba, madaniyat, shuningdek, o‘quvchilarni
rivojlantirish uchun yaratilgan shart-sharoitlari avloddan avlodga uzatishga
yo‘naltirilgandir. Kasbiy pedagogik faoliyat maxsus tashkil etilgan ta’lim
muassasalarida kechadi (amalga oshiriladi) va o‘quvchilar shaxsini rivojlantiradi.

---

86
Pedagogik faoliyatning maqsadi o‘quvchilarning imkoniyatlari, jamiyat va
davlatning mutaxassis kadrlarga bo‘lgan talab hamda ehtiyojlarini hisobga olgan
holda shakllantiriladi. Bir tomondan, u turli ijtimoiy, etnik guruhlar va yaxlit
jamiyatning, ikkinchi tomondan, alohida shaxslarning moyilligi, ehtiyojlari,
qiziqishlari va intilishlarini o‘zida ifodalaydi. Pedagogik faoliyatning asosiy
ob’ektlari sifatida quyidagilarni ajratib ko‘rsatish mumkin:
Ta’lim-tarbiya muhiti, ta’lim-tarbiya beruvchi jamoa, o‘quvchilar faoliyati va
ularning individual o‘ziga xos xususiyatlari. Pedagogik faoliyatning maqsadi bevosita
quyidagi ijtimoiy pedagogik vazifalar yechimini topish bilan bog‘liq: tarbiyaviy
mehnatni shakllantirish; o‘quvchilar faoliyatini tashkil etish; tarbiyalovchi jamoani
tuzish; shaxsiy sifat va fazilatlarni rivojlantirish.
Kasbiy pedagogik faoliyat - bu integrativ faoliyat bo‘lib o‘ziga psixologik,
pedagogik va ishlab chiqarish texnologik komponetlarni qamrab oladi. Kasbiy
pedagogik faoliyatning asosiy maqsadi o‘quvchilarni kasb-hunar sir-asrorlariga
o‘rgatish va shaxsiy rivojlanishlarini ta’minlashdan iborat.
 Kasbiy pedagogik faoliyat jarayonida eng kamida quyidagi ikki turdagi
munosabatlar sodir bo‘ladi:
Pedagogning pedagogik ta’sir vositasi va predmetiga nisbatan munosabatlarni
ifodalovchi sub’ekt-ob’ekt munosabatlari; pedagogik o‘zaro tasir jarayonidagi
sub’ekt-sub’ekt munosabatlari.
Pedagogik o‘zaro ta’sir maqsadlarini amalga oshirish o‘z navbatida
o‘quvchilarga ta’sir ko‘rsatish vositalari va usullarini tanlash hamda qo‘llash bilan
bog‘liq.
Mavjud bilimlarga asoslangan holda, pedagog vositalar va o‘z xatti-harakat
usullarini qiyoslaydi.
Pedagogik masalalar yechimini topish usullarini tanlab, o‘qituvchi har bir
o‘quvchining individual sifatlarini mo‘ljallashi, jamoadagi shaxslararo munosabatlar
xususiyatlarini, jihozlanganlik darajasini, pedagogik jarayon davomiyligini hisobga
olishi zarur. Bundan pedagogik masalalarning yechimini topish ko‘p jihatdan
o‘qituvchi shaxsiga va uning kasbiy mahoratiga bog‘liqlishi kelib chiqadi.
O‘quvchining kasbiy rivojlanishi kasbiy pedagogik faoliyatning asosiy
natijasidir.
Pedagogning kasbiy layoqati muhim shaxsiy komponentdir.
U integrativ xususiyatga ega bo‘lib, mutaxassisning ishchanlik va shaxsiy
fazilatlarini o‘zida mujassamlashtiradi hamda bilim, ko‘nikma malaka va tajribalar
darajasida o‘z ifodasini topadi.

---

87