Касбий педагогика. Касбий психологияси шахсда касбга доир билим, кўникма

 Яхлит педагогик жараён дейилади.
Яхлитлик, умумийлик ва бирлик педагогик жараённи характеристикаси 
хисобланади. Яхлитлик ўқув жараённи қонунияти. Жамиятда ўқув муассасалар борки 
таълим жараёни бўлади, чунки у объектив равишда мавжуд. Ўқиш ва ўқитиш бирлиги, 
яхлитлиги таълим жараёнини хусусияти, педагогик амалиётники эса-таълимий, 
ривожлантирувчи ва тарбиявий мақсадлар бирлиги хисобланади. Яхлит педагогик 
жараёнда ҳар бир жараён ўз хусусиятига, ўз вазифасига эга. 
Яхлит педагогик жараён уч босқичдан иборат: тайёрлов, асосий ва якуний. 
Тайёрлов босқич олдига шундай масалалар қўйилади:
 
мақсад қўйиш, шароитларни 
ташхислаш, башоратлаш, лойхалаштириш ва ўқув жараённи режалаштириш.
 
Мақсадларни қўйиш-умумий таълим тизими олдида турган мақсадларни, 
вазифаларни аниқлашдир. Ташхиссиз педагогик жараённи мақсад ва вазифаларини 
аниқлаш қийин. Ташхислашда педагог ва ўқувчи хақида маълумот еғилади, уларни ўқув 
жараёнга тайёрлиги, билимлар даражаси ва бошқа масалалар кўриб чиқилади. Қўйилган 
масалалар ташхислаш жараёнида коррекция қилинади. Ташхислашдан кейин жараённи 
натижалари ва бориши башорат қилинади. Ўқув жараён бошланмасдан конкрет 
шароитларда қандай натижаларга эришиш мумкинлиги баҳоланади. Педагогик жараённи 
тайёрлов босқичининг ташхиси ва башоратидан кейин лойхалаштириш келиб чиқади. 
Лойхалаштинш режага айланиши шарт. Режа - бу амалга ошириладиган якуний хужжат. 
Тайёрлов босқичдан кейин асосий босқич бошланади. Унинг асосий элементлан 
шулардан иборат: 
•
Бўлажак фаолиятни мақсад ва вазифаларини қўйиш; 
•
Педагог ва ўқувчи хамкорлиги; 
•
Педагогик жараёнда режалаштирилган усуллар, воситалар ва шакллар билан 
фойдаланиш; 
•
Шароитлар яратиш; 
•
ўқувчилар фаолиятини рағбатлантириш; 
•
Педагогик жараённи бошқа жараёнлар билан боғлиқлиги; 
Педагогик жараённи самародорлиги шу элементларни тўғри қўлланилишига 
боғлиқ. 
Яхлит педагогик жараённи якуний босқичи натижаларини таҳлил қилиш 
билан тугайди. Келажакда хатолар қилмаслик учун педагогик жараён якунида 
натижаларни эътибор билан тахлил қилиш лозим, чунки тўғри ва яхши 

---

20 
режалаштирилган, ташкиллаштирилган жараёнда ҳам хатоларга йўл қўйиши мумкин. 
Қаерда, қачон ва нега хатолар пайдо бўлди, уларни сабабларини аниқлаб таҳлил 
қилиш керак. Тажриба шуни тасдиқлайдики, қачонки педагог ўқув жараённи 
ташхисига ва башоратига эътибор бермаса шунда хатоларга дуч келади. 
Яхлит педагогик жараён кўп ҳолларда ўқув-тарбия жараёни деб ҳам аталади. 
Бундай жараён қуйидагиларни ўз ичига олади: 
1.
Дарс машғулотлари. 
2.
Таълим муассасасидан ташқари жараёнлар (екскурсия, кино, театр, саёҳат ва х.к.) 
3.
Ўқитувчи ва талаба 
4.
Ўқитувчи ва талаба ўртасидаги муносабатлар 
Яхлит педагогик жараёнига ҳоз ирги кунда алоҳида эътибор қаратилмоқда. 
Таълим соҳасида амалга оширилаётган туб ислоҳатларда ва "Кадрлар тайёрлаш 
миллий дастури"да ўқув-тарбия жараёни, тарбиячи ва тарбияланувчи орасидаги 
муносабатларга катта эътибор берилган.Чунки, яхлит педагогик жараён ёрдамида 
таълим ва тарбия муносабатлари оширилади. 
Яхлит педагогик жараён шакллантириш ва ривожлантинш Тарбиячи ва 
тарбияланувчилар ҳамда улар орасидаги ўзаро алоқа орқали белгиланади Бу жараённинг 
ахамияти шундаки, тарбияланувчининг объекти бир пайтда субъекти ҳам бўла олади. 
Педагог ва талабаларнинг бу жараёндаги ўзаро муносабатлари -