Касбий педагогика. Касбий психологияси шахсда касбга доир билим, кўникма

 педагогик хамкорлик 
дейилади.
Субъект ва объект қуйидаги алоқалар ўзаро боғлайди: 
1.
Информацион алоқалар 
2.
ташкилий-ижодий алоқалар 
3.
коммуникатив алоқалар 
4.
бошқариш ва ўз-ўзини бошқаришдаги алоқалар 
Бу алоқалар бутун ўқув-тарбия жараённи мувофақиятли ташкил этишда ёрдам 
беради. Ҳар қандай фаолиятранг ўз мақсади, воситаси ва натижаси бўлади. Яхлит 
педагогик жараённинг ҳам ўз мақсади, мазмуни, шакл, услублари мавжуд. Бу шакллар ва 
услублар орқали яхлит педагогик жараёни мақсад, вазифаси характерланади, 
Педагогик жараёнда шахснинг индивидуал психологик хусусиятлари намоён 
бўлади. Яхлит педагогик жараённинг мақсад вазифаларини балки тарбияланувчиларни 
шахсини ўрганишни, уларни етук баркамол инсон қилиб тарбиялашни ҳам ўз зиммасига 
олади. 
Яхлит педагогик жараён ташқари муҳит билан боғловчи қонуниятлар: 
1.
Яхлит педагогик жараённинг мақсади, вазифаси, мазмун ва моҳияти жамият 
юритаётган сиёсатига, шу жамият мафкурасига хамда табиий, иқтисодий, моддий, 
маънавий-тарихий ва лжтимоий талабларига мос келиши керак. 
2.
Яхлит педагогик жараён мақсад ва вазифаси нафақат жамият талабларига, балки 
унинг имкониятларини эътиборга олиши шарт. 
Бу жараённинг ички структурасини ташкил этувчи субъект ва объектни ўзаро боғловчи 
алоқалар ҳам мавжуд бўлиб, булар қуйдагилардир: 
1.
таълим, маълумот, тарбия ва ривожланиш орасидаги ўзаро алоқалар 
2.
тарбия ва ўз-ўзини тарбияси. 
3.
педагогик раҳбарлик ва тарбияланувчиларнинг мустақил фаолияти 
4.
шахс фаолияти ва мулоқати, уларнинг натижалари орасидаги боғланиш 
5.
шахс имкониятлари ва педагогик муносабатларни шакллари орасидаги боғланиш 

---

21 
6.
коллектив ва шахс орасидаги боғланиш 
7.
педагогик жараён мазмуни, вазифаси, шакли ва усуллари 
Кўп йиллик педагогик тадқиқот, таълим-тарбия шуни кўрсатади таълимни ташкил 
этишда ўқув-тарбия жараёнида бу боғланишларни бирортаси бузилса кутилган натижага 
эришиш мумкин эмасдир. 
Педагогик жараённинг асосини ўқитувчи ва талаба ўртасида муносабат ташкил этади. 
Бундай муносабат ўқитувчи ва талаба, ёки тарбияланувчилар ўртасида мулоқот ёрдамида 
амалга оширилади. Мулоқот қуйдаги шартларни ўз ичига олади: 
1.
объект ва субъект орасидаги муносабат яхлит мақсадга қаратилган бўлиши керак 
2.
муносабатда тарбияланувчиларнмг ёши эътиборга олиниши керак 
3.
ўрнатилган ўзаро муносабат жамият тараққиётга хизмат қилиши керак 
4.
муносабат тизим тарзида амалга оширилиши керак 
5.
ижодкорлик, фаоллик, мустақил фаолият ривожланиши керак 
6.
муносабат натижаси кейинги фаолиятда ишлаб чиқаришда ижобий самара бериши 
керак 
7.
муносабат жамоа тарзида амалга оширилиб ўзаро ҳурмат шаклланиши керак 
8.
муносабатларни амалга оширишда оптимал вариантларни танлаб олиш керак 
9.
комплекс ёндашиш керак (объект ва субъект) 
Юқоридаги муносабарларни амалга оширишда ўқитувчи асосий бошқарувчи 
саналади. Илғор чех намоёндалари Карл Блага ва Михаил Шебел "тарбиячи ва 
тарбияланувчи орасидаги ўқув-тарбия жараён ўзаро мулоқат энг актуал муаммо 
саналади"-дейдилар. Муаллифлар юқоридаги муаммони ечиш йўлларини "Я-твой ученик, 
тў-мой учител "асарида ёрқин кўрсатиб беради.
3
Яхлит педагогик жараён ўқитувчи ва тарбияланувчи ҳаётида муҳим ахамият 
ўйнайди бу жараён жамият тараққиётини белгилайди ва ўқитувчидан жуда катта 
масъулият талаб этади. "Ўқитувчи меҳнати-дейди муаллиф-улкан психик юкламалар".