Касб-ҳунар таълими маркази касб-ҳунар таълими тизимини инновацион ривожлантириш, педагог кадрларнинг малакасини ошириш ва уларни қайта тайёрлаш институти

Қовиялаш лампалари.
Қовиялаш лампалари билан қовия қилинадиган деталлар қиздирилади ва кавшар эритилади. Ундан, асосан эритилган, айрим вақтларда қийин эрийдиган кавшарлар билан қовиялашда фойдаланиш мумкин. Ташқи кўриниши бўйича керосин ва бензинда ишлайдиган лампалар бурама найчанинг жойлашишига кўра фарқланади. Керосин лампаларида бурама найча қувурнинг ичида, бензин лампаларида эса ташқарисида жойлашган.
Электр қовиялар кенг тарқалган бўлиб, оддий ва фойдаланишга қулайлиги билан бошқаларидан ажралиб туради. Иш жараёнида зарарли газлар чиқмайди ва қовияланадиган жой бир текис қизийди, бу ҳолат иш сифатини оширади. Электр қовиялар 2—8 дақиқа ичида қизийди. Улар тўғри, бурчакли шаклда ишлаб чиқарилади.
Сиртни қалайлашга тайёрлаш. Сиртни қалай билан қоплаш учун уни чўтка билан тозалаб, мойини кетказиб хурушланади. Ишлов беришдан олдин буюмни тоза сув билан ювиш керак (ишни тезлаштириш мақсадида ювишда қум, пемза ва оҳак ишлатилади).
Юмшоқ кавшарлар билан қовиялашнинг кислотали ва кислотасиз усуллари бор. Кислотали усулда хлорли цинк ёки техник кислотадан флюс сифатида фойдаланилади. Бундай қовиялашдан кейин сиртнинг занглаши эҳтимолдан ҳоли эмас. Кислотасиз қовиялашда таркибида кислота бўлмаган канифол, терпентин, стеарин, қовиялаш пастасидан фойдаланган ҳолда тоза чоклар ҳосил қилиш мумкин.
Юмшоқ кавшарлаш жараёни, қовияни тайёрлаш, кавшарни эритиш, қовиялаш, чокни совутиш ва тозалаш операцияларини ўз ичига олади.
Хурушлаш усуллари. Катта деталларни пуркаш, кичик деталларни полудага ботириш усули билан хурушланади.
Ботириш усули билан хурушлашда тоза металл идишга кавшарларни солиб эритилади ва унга писта кўмирни майдалаб сепилади, сўнгра детални кавшарга ботириб қизигунча ушлаб турилади, детални идишдан олганда тезда силкитиб юборилади. Ортиқча қалай қатлами сидириб ташланади, шундан кейин буюмни сувда ювиб ёғоч қипиқларига ўраб қуритилади.
Суркаш усули билан хурушлашда сиртга чўтка билан хлорли цинк суркалади. Детални полуданинг эриш ҳароратигача қиздириб кукунсимон нашатирни сепиб, устидан қалай суркалади. Шундан кейин уни яна қиздирилади. Детал совугач, сув билан яхшилаб ювиб қуритилади.
Елимлаш. Машина деталлари, қурилиш конструкциялари ва бошқа буюмларни елимлаб бириктириш ҳам мумкин. Елимланган бирикмалар сув ва мой ўтказмайди, юқори даражада герметик титраш ва зарбларга бардошли бўлади. Елимлаб бириктириш парчинлаш, пайвандлаш, кавшарлаш билан бириктириш усулларининг ўрнини боса олади. Елимлаб бириктириш тури усуллари ёрдамида амалга оширилади. Ҳар хил турдаги елимловчи моддалар бўлиб, улар орасида БФ елими энг кўп тарқалган. Бу елимлар БФ-2, БФ-4, БФ-6 ва бошқа русумларда ишлаб чиқарилади.
Нуқсонлар. Елимлаб бириктиришдаги асосий нуқсонлардан бири, айрим жойларнинг ёпишмай қолишидир.
Елимлаб бириктиришда қуйидаги холатлар нуқсонларнинг содир бўлишига олиб келади:

• 
  елимланадиган сиртнинг яхши тозаланмаганлиги;
  
• 
  сиртларга елимнинг бир текис суркалмагани;
  
• 
  елимнинг сиртларда қотиб қолиши;
  
• 
  бириктириладиган деталга етарли даражада босим берилмагани; - қуритиш тартиби бузилгани ва ҳакозолар.