Касб-ҳунар таълими маркази касб-ҳунар таълими тизимини инновацион ривожлантириш, педагог кадрларнинг малакасини ошириш ва уларни қайта тайёрлаш институти

Таянч иборалар:
Қовиялаш – заготовкани бир бирига кавшар билан бириктириш.
Осон эрийдиган кавшарлар эриш температураси 500 С паст
Флюслар – кавшарларнинг кавшарланадиган сиртга ёпишишига ёрдам берувчи модда.
Қалайлаш – деталларни юпқа қатлам билан қоплаш.
Елимлаш – деталларни бир бирига елим билан бириктириш.
Касб иш қуроллари

№	Номи	Расми
1	Тискили чилангарлик верстаги
2	Қувур калитлари №1; №2
3	Пармалаш кондуктори
4	Гайкали калитлар тўплами
5	16 мм ли пармалаш патрони
6	Тўғрилаш тахтаси
7	Режалаш тахтаси
8	Қўл пресси (винтли)
9	Металл кесиш учун катта қайчи
10	Тагликли пармалаш дастгоҳи

11	Қувур эгувчи қурилма
12	Бородок (сумба)
13	Чилангарлик зубилоси
14	Кернер
15	Крейцмейсель
16	Круглогубца
17	Тутқичли метчик
18	Болға (400 гр)
19	Ёғоч болға, тўқмоқ
20	Эгов (думалоқ, уч қиррали, тўғри бурчакли)
21	Металлар учун қайчи
22	Тутқичли плашка
23	Ясси омбир
24	Металл кесиш арраси
25	Металл учбурчак (гуня)
26	Штангенциркуль (0 дан 250 мм гача)
27	Микрометр 0-100 мм
28	Рейсмус
29	Белги қўядиган циркуль
30	Дрель
31	Стол усти чархлаш дастгоҳи таглиги билан

ЧИЛАНГАР КАСБИ БЎЙИЧА ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ТАЪЛИМИ
УСТАСИГА БЎЛГАН МАЛАКА ТАЛАБЛАРИ Малака талаблари:
а) Металларга ишлов бериш йўналиши бўйича олий маълумот ёки иш
стажи сўралмаган ҳолда муҳандис-педагогик маълумот;
б) айрим ҳолларда ишлаб чиқариш таълими устаси лавозимини, шу касб (мутахасислик) бўйича 5 йилдан кам бўлмаган амалий иш стажи ва ўрта махсус касбий маълумотга эга бўлган юқори малакали кичик мутахассис эгаллаши мумкин.
Билиши лозим:

• 
  металлар турини ва уларнинг хусусиятларини;
  
• 
  металларга ишлов бериш технологиясини;
  
• 
  металлага ишлов бериш заманавий техника ва асбобларни;
  
• 
  чизмаларни ўқишни ва деталларга ишлов бериш тартибини;
  
• 
  меҳнат қонунчилиги, меҳнат муҳофазасининг қоидалари ва меъёрларини, техника хавфсизлиги ва ёнғинга қарши муҳофазани.
  
• 
  Ўзбекистон Республикасининг “Таълим тўғрисидаги”, “Кадрлар тайёрлаш миллий дастури тўғрисида”ги Қонунлари, бошқа қонун ҳужжатларни Олий ва ўрта махсус таълим Вазирлигининг, Касбҳунар таълими Марказининг қўлланма ва ахборот, норматив материалларини, буйруқларини, таълим буйича статистик маълумотларни, Бола ҳуқуқлари ҳақидаги Конвенцияни;
  
• 
  ўқувчиларнинг педагогикаси ва психологияси асосларини, касбий ва амалий фаолиятга тегишли масалалар бўйича меёрий ва услубий ҳужжатларни, ўқувчилар билан ишлаш бўйича мавжуд бўлган дастурлар, услубий адабиётлар ва тегишли фан, техника ва технология ютуқларини; – рус тилини. Бажара олиши лозим:
  
• 
  ўқувчиларни ўз касбига қизиқтиришни;
  
• 
  амалий машғулотларни режалаштиришни, тайёргарлик кўришни ва ўтказишни;
  
• 
  устахонадаги жиҳозларни ишлатишни, уларга техник хизмат кўрсатишни ва зарур ҳолларда таъмирлашни. – ўқув дастурига тегишли амалий ишларнинг барча турларини.
  

Чилангарлик ишлари ишлаб чиқариш амалиёти учун ўқув дастури

Ишлаб чиқариш амалиётининг мақсади ва вазифалари
Ишлаб чиқариш амалиёти мақсади – дастур бўйича ўзлаштирган билим ва кўникмаларини ривожлантириш ва бирламчи малакаларини шакллантириш. Ишлаб чиқариш амалиётининг вазифалари:

• 
  ўқувчиларнинг ўқув амалиётига оид билимларини тизимли тартибда умумлаштириш;
  
• 
  ўқув ишлаб чиқариш мажмуасининг ўқувчиларга металларга ишлов бериш жараёнининг кетма-кетлигини ўргатиш ҳамда амалий машқларда кўникмаларни ривожлантириш.
  

Чилангарлик ишлаб чиқариш амалиётида Ўқувчилар қуйидаги билимларга эга бўлишлари керак:

• 
  чилангарлик ишларини бажаришда хавфсизлик техникаси талаблари.
  
• 
  ўлчов асбобларини тури ва уларнинг тузилиши;
  
• 
  металларни режалашнинг вазифаси;
  
• 
  металларни кесиш усуллари;
  
• 
  металларни қирқиш ускуна ва мосламалари;
  
• 
  эговларнинг тури, гуруҳи;
  
• 
  парма, зенкер развёрткаларнинг турлари; – резбалар турини ва уларни кесиш усуллари; – кавшарлар ва елимлар турларини.
  

Ўқувчилар қуйидаги кўникмаларга эга бўлишлари керак:

• 
  чизмаларни ўқиш;
  
• 
  ўлчов асбобларни танлаш ва деталларни ўлчаш;
  
• 
  металларни режалаш;
  
• 
  металларни қўл асбоблари билан кесиш ва қирқиш;
  
• 
  металларни қўл асбоблари билан тўғрилаш ва эгиш;
  
• 
  металларни эговлаш;
  
• 
  металларни пармалаш ва зенковкалаш;
  
• 
  ташқи ва ички резбаларни қўл асбоблари ёрдамида кесиш;
  
• 
  металларни бир-бирига бириктириш (кавшарлаш, елимлаш ва парчинлаш);
  
• 
  уй-рўзғор буюмларни (илгак, зулфин, куракча, хомут ва ҳ.к) ясаш.
  

НАМУНАВИЙ МАВЗУЛАР РЕЖАСИ

№	Мавзу	Соат
	10-синфдаги ишлаб чиқариш амалиёти	36
1.	Металл симдан белгиланган ўлчамда отвёртка тайёрлаш	6
2.	Белгиланган ўлчамда чилангарлик калитини тайёрлаш	12
3.	Газ крани калитини тайёрлаш	6
4.	Универсал чилангарлик калитини тайёрлаш	12
	11-синфдаги ишлаб чиқариш амалиёти	36
5.	Куракча тайёрлаш	6
6.	Резбали бирикмаларни бўлаклаш, йиғишга тайёрлаш, йиғиш	18
7.	Парчинли бирикмалар йиғишга тайёрлаш, йиғиш	12
	Жами	72

НАМУНА
ЙЎРИҚЛИ ТЕХНОЛОГИК ХАРИТА №7/1
Касб коди ва номи:
Амалиёт номи: Чилангарлик ишлари.
Мавзу № 7: Металларни эгиш.

№	Бажарадиган ишлар мазмуни	Мосламалар Асбоблар ва хом ашёлар	Эскизлар	Бажариш тартиби
1	Топшириқ билан танишиш			Бажариладиган ишлар мазмуни ва бажариш тартиби билан тўлиқ танишиб чиқиш. Ишни бажариш юзасидан тушунмаган жойлар бўйича саволлар бериш.
2	Иш ўрнини ташкил этиш	1.Чилангарлик верстаги, 2. Гира, 3. Текислаш тахтаси, 4.Болға		Ишлатиладиган асбоблар созлиги текширилади. Оёқ остига қўйиладиган таглик (панжара) дан ёки кўтариладиган гирали дастгоҳлардан фойдаланиб гира ишловчининг бўйига

Амалий машғулотнинг мақсади: ўқувчиларга металлни эгиш жараёни, металларни эгиш асбоблари ва усулларини ўргатиш ҳамда уларда билим, кўникма ва малакаларини шакллантириш

				мослаб ўрнатилади.
3	Планка учун полоса кесиш	1.Чилангарл ик верстаги Гира Текислаш тахтаси Болға 5.Зубило		Металл пластинадан планка учун полоса режаланади. Полоса кесиб олинади. Плита устида текисланади.
4	Кронштейн учун полоса кесиш	1.Чилангарли к верстаги 2. Гира Болға Чизгич Чизғич Зубило		Металл пластинадан кронштейн учун полоса режаланади. Полоса кесиб олинади. Текисланади.
5	Илгак учун полоса кесиш	1.Чилангарл ик верстаги Гира Болға Чизгич Чизғич Зубило		Металл пластиинадан илгак учун полоса режаланади. Полоса кесиб олинади. Плита устида текисланади.
6	Илгак учини тайёрлаш ва эгиш	Чилангарл ик верстаги Гира Болға Чизгич Чизғич		Илгакни учи шаклланади ва эгилади, илгакнинг орқа қисми букилади .