|
№
Ish obyekti
Ish turlari
Plakat u ch u n reyka
Taglik taxta
+ + + - + +
230
Jadvalning davomi
B olalar kurakchasi
+
U y m o d e li
+
+
A v to m o b il m o d eli
+
+
+
+
D em ak, 270 daqiqa yoki 6 soatlik amaliy ish jarayoni uchun
oxirgi 3 ta ish obyekti yetarli ekan (bu tanlangan obyekt tuzi
lishining sodda yoki murakkabligiga ham bog‘liq, shuning uchun
uning xomaki chizm alarini ham tayyorlamoq zarur).
Shu tartibda har bir bo‘lim uchun o‘quv ustaxonasida qilinadi
gan ishlar ro‘yxatini ishlab chiqish tavsiya etiladi.
5.
Fanlarning o‘zaro bog‘lanish rejasi.
M ehnat ta ’limi darslarini
tabiiy-ilm iy sikldagi fanlar bilan bog‘liqlik grafigi - har bir mav
zu m azm unini yoritishda uning m ohiyatini o‘quvchilar tom oni
dan chuqur, ilmiy asoslangan holda tasavvur etishlari, vaqtdan
unum li foydalanish, nazariy bilim larini am alda, hayotda va ish
lab chiqarishda qo‘llash im koniyatlarini keng yoritish, ularning
politexnik tushunchalarini kengaytirish m aqsadida o‘qituvchi to
m onidan tuziladi ham da u taqvimiy mavzuli rejada o‘z ifodasini
topadi.
Ta’lim jarayonini rejalashtiruvchi bu hujjatda m aktabda o‘qi-
tiladigan m ehnat ta ’limi fanining fizika, m atem atika, kimyo,
chizm achilik va boshqa fanlar bilan o‘zaro bog‘lanishlari ochib
beriladi. Ta’lim jarayonida fanlar o'rtasidagi bog‘lanishlar katta
ahamiyatga ega. Bugungi kunda m aktabda o‘qitish o‘quvchilarga
m ustahkam bilim, m ehnat ko‘nikam alari va m alakalarini berish-
dan tashqari, ularning o'rganilayotgan hodisalarga chuqur va har
tom onlam a yondashishlarini, olgan bilim laridan ishlab chiqarish
va m ehnat hodisalarini ilmiy asosda tushuntirib berish, mus
taqil ravishda bilimlarga ega bo'lish uchun foydalana olishiarini
ta ’m inlashi kerak.
M ehnat ta ’limi, m aktabda o'qitiladigan fan sifatida,
0
‘quv
chilarning umumiy ta ’lim fanlaridan olgan bilim larini amalda
qo‘llashni o‘rganishlari uchun cheksiz im koniyatlar yaratib be
radi. Ta’lim ni to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish orqali o‘quvchilarga tabiat qo-
nunlari bilan ularning turm ushda namoyon bo‘lishi o'rtasidagi
obyektiv mavjud bo‘lgan bog‘lanishlarni ko‘ra bilishlariga yordam
berish zarur. M asalan, o‘quvchilar fizika kursida qattiq jismlar-
231
ning xossalarini, kuch, massa, tezlik, ishqalanish va hokazolarni
o‘rganadilar. Bu vaqtda, ular o‘quv ustaxonalarida ishlov beri-
ladigan metallarning fizikaviy mexanik xossalarini va tuzilishini
bilmasalar, ishlov berilayotgan materialga qarab, ularni qirquvchi
asbobning to‘g‘ri o‘lchovini tanlay olmasalar, mashinadagi detal-
larning ishqalanishini qanday yo‘I bilan kam aytirishni va hoka
zolarni bilmasalar, ularning ilgari oigan bilim lari yuzaki bo‘lib
qoladi. 0 ‘qituvchi o‘quv materialini o‘quvchilarning tabiiy-ilmiy
sikldagi fanlardan oigan bilimlari bilan m ustahkam bog‘liq bo‘lgan
qismi bo‘yicha tayyor bilim larni yetkazishga harakat qilmaydi.
M ehnat o‘qituvchisi suhbat o ‘tkazish usuli bilan o‘quvchilar qattiq
jism larning xossalarini, ishqalanish turlarini (fizika), ko‘p qirrali
burchaklarning xossalarini (geometriya), aralashmalar, emulsiya-
lar va mineral yog‘larning (kimyo) va hokazolarning xossalarini
qanday o‘zlashtirib olganliklarini aniqlaydi va ana shu fanlardan
olingan bilim lar asosida ularga ishlov berilayotgan m etallarning
tuzilishini va qirqish jarayonini, qirqish asboblarining charxlash
burchaklarini va ishlanayotganda detalni sovutish uchun ishla
tiladigan suyuqlikning tarkibi va xossalarini, detallarning dast-
gohdagi ishqalanuvchi yuzalarini va ularga m ashina moyi surish
yo‘ii bilan ishqalanishni kamaytirish usullarini tushuntirib be
radi. Biroq fanlararo aloqa bir tom onlam a jarayon emas. U m u
miy ta ’lim fanlaridan dars beruvchi o‘qituvchilar o‘quvchilarning
m ehnat bo‘yicha oigan amaliy tajribalaridan o ‘rganilayotgan ta-
biat qonunlarini chuqurroq tushunishlari uchun foydalanishlari
lozim.
Fanlarning o‘zaro bog‘lanish rejasini ishlab chiqishda um u
miy ta ’lim fanlaridan m ehnat ta ’limi, fizika, matematika, kimyo,
biologiya, chizm achilik va hokazo fanlardan dars beradigan
o‘qituvchilar ishtirok etadi. Ularning har biri o‘z fanining m az
m unini sinchiklab tahlil qilish asosida o‘quv m aterialining boshqa
fanlar bilan bog‘lanishiga oid aniq misollar tak lif etadi, bu taklif
lar muhokama qilinib, aniqlanib va zarur bo‘lsa to ‘ldirilib fan
larning o‘zaro bog‘lanish rejasi jadvaliga kiritiladi, unda har bir
fanga oid u yoki bu mavzuni o‘rganish m uddatlari ko‘rsatiladi.
Fanlarning o‘zaro bog‘lanish rejasini muvaffaqiyatli amalga
oshirish o‘quvchilarning m ehnat bo‘yisa tayyorgarligining yuqori
sifatli bo‘lishinigina emas, shu bilan birga ularning um umiy bilim
doirasining ham keng bo‘lishini ta ’minlaydi.
232
Do'stlaringiz bilan baham: |
