Kasb tanlashga

V bob. MEHNAT TA’LIM I METODIKASI, KASB
TANLASHGA YO‘LLASH FANIDA REJALASHTIRISH
5.1. Mehnat ta’limi va kasb tanlashga yollashni
rejalashtirish
Reja:
1. Rejalashtirish ning maqsad va vazifalari.
2. M ehnat ta ’lim i, kasb tanlashga yo‘llash jarayonini rejalash- 
tiruvchi hujjatlar.
3. Taqvimiy m avzuli rejani tuzish.
4. 0 ‘quv ustaxonalarida bajariladigan ishlar ro‘yxatini ishlab 
chiqish.
5. F an larn in g o ‘zaro bog‘lanish rejasi.
6. D ars rejasi va uning bayon qilinishi.
Tayanch iboralar: 
rejalashtirish, o ‘quv reja, o‘quv dasturi, ta q ­
vimiy m avzuli reja, fanlararo bog‘lanish, dars rejasi, dars bayoni.
1. 
Rejalashtirishning maqsad va vazifalari. 
M ehnat ta ’lim i va 
kasbga yo‘llashni rejalashtirishdan m aqsad o ‘quv jarayonini aniq 
tashkil etishdan iborat b o ‘lib, u ta ’lim n in g tam oyillariga va DTS 
talablariga to ‘la -to ‘kis javob beradigan bo‘lishi kerak. M ehnat 
ta ’limi boshqa um um iy ta ’lim fanlaridan farq qilib, ta ’lim n i ta sh ­
kil etishda o ‘ziga xos xususiyatga egadir. 0 ‘quv jarayonini to ‘g‘ri 
rejalashtirish orqali o‘qituvchi va o ‘quvchilarning o ‘quv usta- 
xonalaridagi m ashg'ulotlarida m ehnat ta ’lim in ing vazifalari va 
m aqsadlariga, u nin g tam oyillariga va o ‘quvchilar bilan ishlashga 
qo'yiladigan boshqa talablarga muvofiq h am m a ishlarni oldindan 
ko‘rish m um kin.
0 ‘quv jarayonini rejalashtirish o ‘qituvchining m ashg‘ulotlarga 
tayyorlanishida asosiy o‘rin tutadi. 0 ‘qituvchining m ashg‘ulotlarga 
tayyorlanishi ikki bosqichni o ‘z ichiga oladi. Bu jarayon o ‘quv reja, 
kasb ta ’lim iga oid taqvim iy mavzuli reja va d astu rn i o ‘rganishdan 
boshlanadi. M ehnat ta ’lim i o ‘qituvchisi bu hujjatlar bilan ta n i- 
shar ekan, tegishli sin f o‘quvchilarida um um iy m ehnat bilim lari 
va am aliy ko‘n ik m alarini qaysi kasb turlari bo‘yicha va qanday 
hajm da shakllantirish lozim ligini aniq tasavvur qiladi. B uning 
uchun qanday asbob-uskunalar, m oslam alar va ish qurollari ke-
222

---

rakligi, o ‘quvchilar m eh n at t a ’lim i d astu ri talab larin i to ‘liq baja­
rish uchun darslarda qanday b u y u m larn i tayyorlashlari kerakli­
gini va shunga binoan u la rn i tayyorlash uch u n qanday m ateriallar 
talab q ilin ish in i bilib oladi.
0 ‘quv ja ra y o n in i rejalash tirish d a o'qituvchi quyidagi asosiy 
d id ak tik v azifalarni hal qiladi: o ‘quv ja ra y o n in i m oddiy jih a t­
d an o ‘z vaqtida ta ’m in lash im ko n i y aratilad i, xususan, u sta- 
x o n alarn i tu rli m a teria llar va asbo b lar b ilan ta ’m inlash m u d ­
d atlari old in d an m a ’lum b o ‘ladi; m eh n at m ash g‘u lo tlarin in g
m a zm u n i b ilan boshqa o ‘quv fan la rin in g m azm u n i orasidagi 
b o g ‘lan ish yoritiladi; tu rli u sta x o n alarn in g o ‘zaro m uvofiq ish 
olib borishiga erish ilad i, ustax on alard ag i m ashg ‘u lo tlar ja ra y o ­
n id a o ‘q u v ch ilarn in g is h la rin i vaqt b o ‘yicha m oslashtirish ju d a
m u h im b o ‘lib, m oddiy ta ’m in o t bazasidan sam arali foydalanish; 
cho rak , yarim yillik va y illik y a k u n la rin i ch iq arishda 
0
‘qituv­
ch i uch un o ‘quv rejasining b aja rilish in i n azorat q ilish n i oson- 
lashtiradi.
M ehnat ta ’lim in i va kasbga yo‘llashni rejalashtirish har 
bir o ‘quvchining ta ’lim rejasi va d astu rin i bajarishini; m ehnat 
b o ‘yicha o ‘quv m ateriali m azm u n iga to ‘liq javob beradigan ta ’lim 
ishlab chiqarish obyektlarini to ‘g‘ri tan lash n i, m ehnat t a ’lim i va 
kasb tanlashga yo‘llash fanlariga oid m ashg‘u lotlarni, m eh natn i 
ilm iy asosda tashkil etish talablariga muvofiq ravishda sam arali 
yo‘lga qo‘yishni ta ’m inlashi kerak.