"Kasb ta'limi" bakalavriat ta'lim yo'nalishi talabalari uchun (46-13 guruhi) Materialshunoslik fanidan ma'ruzalar (1-8) Tuzuvchi: dots. Xabibullayev R. A. Mundaruja



Download 1,4 Mb.
bet8/63
Sana24.02.2022
Hajmi1,4 Mb.
#201025
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   63
Bog'liq
1-8-maruzalar

7-расм. Тузилиш нуқсонлари.

Металл тузилишидаги нуқсонлар металл хоссаларига катта таoсир кўрсатади, айниқса дислокациялар.




1.4. Металларнинг аллотропияси


Бир металлнинг хар хил шароитда (босим ўзгармас бўлса, хар хил температурада) турлича кристалл панжара хосил қила олиш хусусиятини аллотропия, бошқача айтганда полиморфизм деб аталади.
Бир металлнинг хар хил кристалл турлари унинг алотропик шакл ўзгаришлари ёки модификациялари дейилади. Металларнинг алотропик шакл ўзгаришлари грек харфлари α,β, γ, δ ва бошқалар билан белгиланади. Аллотропик шакли ўзгариши бир темературанинг ўзида содир бўлади. Металлнинг алотропик шакл ўзгариши совитиш вақтида содир бўлса иссиқлик ажралиб чиқади. қиздириш вақтида содир бўлса, иссиқлик ютилади.
Қаттиқ холатдаги металда содир бўладиган алотропик ўзгаришлар вақтида кристалл панжара шакли ва турининг ўзгариши иккиламчи кристалланиш ёки кайта кристалланиш деб аталади.

Металларда бўладиган аллотропик шакл ўзгаришларнинг амалий ахамияти катта, чунки хар хил модификацияда бу оладиган металлнинг хоссалари аллотропик шакл ўзгаришларига боғлиқдир.


Металл ва қотишмаларни термик ишлаш усуллари уларнинг маълум шароитда бир модификациядан (ички тузилишдан) иккинчи модификацияга ўтиш хусусиятига асосланган металларни термик ишлаб, уларнинг хоссаларини зарра томонга узгартириш мумкин.





4-rasm.



Такрорлаш учун саволлар:

  1. Материалшунослик фанини асосий вазифаси нима?

  2. Бу фаннинг ривожланиш тарихи қандай?

  3. Ўзбекистон саноатини ривожлантиришда бу фаннинг роли қандай?

  4. Металл ва металлмас моддалар орасидаги фарқи нима?

  5. Қора металларга қайсилар киради?

  6. Рангли металларга қайсилар киради?

  7. Металларнинг кристалланиш жараёни қандай содир бўлади?

  8. Хосил бўлган донларнинг ўлчамлари нималарга боғлиқ?

  9. Аллотропия ходисаси деб нимага айтилади?

  10. Металларнинг аллотропияланиш ахамияти нима?

  11. Кристалланиш деб қандай ходисага айтилади?

  12. Кристалланиш жараёнинг механизми нимадир?

  13. Кристалланиш жараёнинг термодинамик шарти нимада?

  14. Кристаллит деб нимага аталади?

  15. Кристалланиш тезлиги нималарга боьлиқ?

  16. Модификациялаш деб нимага аталади?

  17. Иккиламчи кристалланишни бирламчи кристалланишдан фарқи нимада?

  18. Реал металлар қандай металлар?

  19. Реал металларда учрайдиган тузилиш нуқсонларини тарифлаб беринг.

  20. Доналар чегаралари қандай нуқсонлар қаторига киради?




Download 1,4 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   63




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish