Kasb odobi indd

3.6. Muomala, salomlashish va tanishish me’yorlari
Umumqabul qilingan axloq qoidalari majmuyida ayol ki-
shi bilan uchrashganda birinchi erkak kishi, yoshi katta bilan 
uchrashganda birinchi kichik, lavozimi yuqori bilan uchrash-
ganda birinchi lavozimi kichik salomlashadi, deb ko‘rsatilgan 
bo‘lsada, rahbar qo‘l ostidagilar, sherik o‘zi bilan salomlashishini 
kutib o‘tirmasligi ke rak, o‘z suhbatdoshingiz bilan birinchi bo‘lib 
salomlashing.
Hamkasblarga nisbatan muomala tarzi jamoadagi munosa-
batlarning umumiy tarzi bilan belgilanadi. Xizmatdoshlar bilan 
ismi va otasining ismi (siz ularni bilishingiz shart) yoki familiya-
sini aytib (bunda siz albatta «janob» yoki «o‘rtoq» qo‘shimchasini 
qo‘shib) murojaat qilishingiz afzaldir. «O‘rtoq»ning o‘rniga «janob» 
deb sun’iy ravishda ulug‘lashga intilmang – bu talaffuz etishning 
madaniy qoloq ekanligidan dalolat beradi. Faqat ismi bilan otining 
ustiga qisqartirilgan holda murojaat etishni suiiste’mol qilmang – 
bu amerikacha odat – bu faqat yengil taqchillikni bildiradi, xolos. 
Bizning mamlakatimizda azaldan kishilarni ismi va otasining ismi 

---

72
bilan hurmatlab murojaat qilish odat tusiga kirgan, an’analarimiz 
shunday.
Eng yaqin xodimlarga nisbatan, agar ular yosh bo‘lsa va bunday 
muomalaga qarshi bo‘lmasa, ismini aytib murojaat qilish mum-
kin.
Ish jarayonida qo‘l ostingizdagilarga hurmat bilan murojaat qi-
ling. «Sen» deb murojaat etishga faqat u o‘zaro bo‘lsa yoki norasmiy 
munosabatlar bilan yuzaga kelgan vaziyatlardagina yo‘l qo‘yilishi 
mumkin.
Notanish kishilar bilan ish uchrashuvi vaqtida o‘zingizni o‘zingiz 
tanishtiring yoki uchrashuv uyushtirgan kishi vositachiligi orqali 
tanishing. Agar siz mehmon bo‘lsangiz, birinchi bo‘lib o‘zingizni 
tanishtiring. Erkak kishi ayol kishiga har doim birinchi bo‘lib o‘zini 
tanishtirishini yodda tuting. Yoshi kichikroq erkak yoki ayol yoshi 
kattaroqlarga o‘zlarini tanishtirishlari kerak, aksincha bo‘lmaydi. 
Biron kishini tanishtirishdan avval ikkala tomon ham tanishishni 
istashiga ishonch hosil qilish foydalidir.