Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma

Payvandlash elektrod diametrining payvandlash toki 

---

ment  qo‘shilgan  po‘latlar  o‘ta  legirlangan  po‘latlar  deyiladi.  Bu  po‘latlarning
mustahkamligi, qovushoqligi va plastikligi yuqori bo‘ladi. Payvandlashda ularn-
ing elektr va issiq o‘tkazuvchanligi kamligi hisobga olinishi zarur, bular ancha
katta tob tashlashga va kristallitlararo korroziyalanishga sabab bo‘ladi. Shuning
uchun  payvandlash  tartiblariga  rioya  qilish,  ayniqsa,  muhimdir.  Payvandlash
ZIO-3, OZL-8, SL-11, SÒ-1 va boshqa shu kabi elektrodlar bilan mis ostquy-
malaridan foydalanilgan yoki choklarni suv yoxud siqilgan havo yordamida tez
sovitishni qo‘llagan holda teskari qutblilikdagi o‘zgarmas tokda bajariladi.
O‘ta legirlangan po‘latlardan xromli po‘latning havoda chiniqib martensitli
struktura hosil qilishga moyilligi va termik ta’sir hududida donalarning o‘sishi
bu po‘latlarni payvandlashdagi asosiy qiyinchiliklarni tashkil etadi. Ularni pay-
vandlashdan  oldin  200—400°C  gacha  qizdirib  olish  zarur.  Payvandlab  bo‘lin-
gandan so‘ng detalni havoda 150—200°C gacha sovitilib, so‘ngra yuqori haro-
ratda bo‘shatiladi: pechda 720—750°C gacha qizdirilib, metallning 1 mm qalin-
ligiga 5 minut hisobidan, biroq 1 soat mo-baynida tutib turilib, keyin havoda
sekin  sovitiladi.  Uni  payvandlash  SL-17-63,  UONI-13/85  elektrodlar  bilan
teskari  qutbli  o‘zgarmas  tokda  bajariladi.  O‘ta  legirlangan  po‘latlar  va  qotish-
malar qo‘lda, odatda, konstruksion po‘latlardek payvandlanadi. Shu bilan bir-
ga, ularda ko‘proq asos qoplamali elektrodlarning ishlatilishi; teskari qutblikda-
gi o‘zgarmas tokda, elektrodlarni ko‘ndalangiga tebratmasdan qisqa yoy bilan,
nisbatan  qisqa  elektrodlar  bilan  kichik  toklarda  payvandlash  kabi  bir  qancha
o‘ziga xos xususiyatlari ham bor.