Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma

Paxta terish mashinalarining tavsifi
Ko‘rsatkichlar
14ÕV-2,4
17ÕG-1,8
ÕÍ-3,6
Qator oralari, 60 sm
90
90
90
Bir yo‘la paxtasi teriladigan qatorlar soni
4
2
4
Ish unumi, ga/soat:
Birinchi terimda
0,9
0,67
1,42
Ikkinchi terimda
1,2
0,9
1,88
Mashinaning yurish tezligi, km/soat:
Birinchi tezligi
3,75
3,86
3,95
Ikkinchi tezligi
5.05
5.2
5.24
Transport tezligi
10,9
10,9
7,62
Mashina massasi, kg
4400
3100
4600
Terish apparati:
Barabanlar soni
16
8
16
Barabanlardagi shpindellar soni
12
12
12
Jami
192
192
192
Ajratkichlar soni
24
12
16
Shpindelli barabanlar diametri, mm
292
292
292
Shpindellar diametri, mm
24
24
24
Shpindellar ish qismining balandligi, mm
615
615
615
Bunker:
Hajmi, m
3
14,6
2,8
14,7
Ag‘darish balandligi
2,8
2,8
2,8
Suv bakining hajmi, l
115
115
115
Yurish qismlari:
Yetakchi g‘ildiraklar
12Õ38
12Õ38
12Õ38
O‘lchamlari, duym
0,3
0,3
0,18
Havo bosimi, Mpa
115
115
115
Yetaklanuvchi g‘ildiraklar:
O‘lchamlari, duym
6,5Õ16
6,5Õ16
12Õ12
Havo bosimi, Mpa
3,5
3,5
1,8
Traktorning rusumi
Ò-28Õ4
Ò-28Õ4
ÌÒZ-80Õ
Gorizontal  shpindelli  paxta  terish  mashinalari  vertikal  shpindelli
mashinalar kabi g‘o‘za tupiga ikki tomondan ishlov beradi, ammo bir tomon-
dan ikki marta ishlov beradigan mashinalar ham mavjud. Bunday mashinalarn-
ing o‘lchamlari kichik, lekin g‘o‘za tupiga bir tomonlama ishlov berishda bosib
turuvchi to‘siq oldidagi chanoqlar to‘la terilmaydi. Gorizontal shpindelli paxta

---

117
terish  mashinalarida  vertikal  shpindelli  mashinalardan  farqli  o‘laroq,  g‘o‘za
tupiga  ikki  marta  ishlov  berilmaydi,  chunki  ular  bir  marta  terishda  paxtani
yetarli darajada to‘liq terib oladi. Gorizontal shpindelli paxta terish apparatlari
vertikal shpindelli apparatlarga qaraganda ko‘p joy egallaydi.
Tor qatorli oraliqlarda bo‘ylama yo‘nalishda joydan tejash zarurati, ishchi
me xanizmlar va uzatish qurilmalarini joylashtirishning turli xil usullarini izlash-
ga majbur qilmoqda.
Gorizontal shpindelli mashinalar vatanimizda 1948-yilgacha SXS-1,4 rusu-
mi  bilan  ishlab  chiqarilgan.  Vertikal  shpindelli  mashina  1937-yili  Rozeblyum
tomonidan  ixtiro  qilingach,  shu  tipdagi  mashinalar  seriyalab  ishlab  chiqarila
boshlandi. Buning oqibatida gorizontal shpindelli mashinalarni ishlab chiqarish
to‘xtatildi.
Respublikamiz  mustaqillikka  erishgach,  «Keys  Korporeyshn»  firmasining
«Kotton ekspress 2022» rusumli paxta terish mashinalari keltirildi.
Bu  mashinalarning  eng  afzal  tomoni  —  g‘o‘za  barglarini  sun’iy  ravishda
to‘kish  shart  emas,  terilgan  paxtaning  tolalari  sifati  vertikal  shpindelli
mashinalarda  terilganga  qaraganda  sezilarli  darajada  yaxshi.  Kamchilligi  —
vaznining nisbatan og‘irligidir.
«Kotton ekspress 2022» mashinasi asosiy qismlarining vazifasi vertikal sh-
pindelli paxta terish mashinasinikidan deyarli farq qilmaydi. Farqning eng kat-
tasi terish apparatlarida. Har bir apparat 432 tadan 42 tirnoqli shpindelga ega.
Shpindel  kassetalari  yuqori  mustahkamlikka  ega  bo‘lgan  alyuminiydan  quyil-
gan. Harakat barcha apparat va shpindellarga tishli g‘ildiraklar orqali uzatiladi.