Касалликлари ва зараркунандаларига қарши

Инсонларнингишловберилганмайдонларгачиқишмуддати

ФУНГИЦИДЛАР
БОРДОСС СУЮҚЛИГИ	6-8 Мис	Пероноспороз, чириш, занг	Ривожланиш даврида мис купороси бўйича 1% ли	3	7

	сульфат+кальций гидроксид		эритма билан пуркаш
РИДОМИЛ ГОЛД МЦ, 68% ли порошок	1 литр сувга 25 грамм		Вегетация даврида препаратнинг суспензияси пуркалади	3	20
ОКСИХОМ 80% ли порошок	1,9-2,3	Пероноспороз	Вегетация даврида препаратнинг 0,4% ли суспензияси пуркалади	3	3-10
КАРТОЦИД, 50% ли порошок	10 литр сувга 40 грамм	Пиёз чириши	Сақлашдан 10 кун олдин пуркалади	2	-
ПОЛИХОМ 80% ли порошок	1,2-2,4	Пероноспороз	Вегетация даврида ПАВ қўшилиб (0,005%), препаратнинг 0,4% ли суспензияси пуркалади	6	7-10
АВИКСИЛ, 70% ли эрувчан порошок	2,1-2,9	Пероноспороз	Ривожланиш даврида 0,4% ли суспензиясини пуркаш.	2	7-10
АЛАЦИД 25% ли эрувчан порошок	1,2	Пероноспороз	Ривожланиш даврида 0,2% ли суспензиясини пуркаш.	3	7-10
АЛЬЕТТ 80% ли хулланадиган прошок	1,2-2	Пероноспороз	Ривожланиш даврида 0,4% ли суспензиясини пуркаш.	5	-
БРАВО 500 50% ли суспензия	3-3,3	Пероноспороз	Ўсиш даврида пуркаш	3	-
ДАКОНИЛ 50% ли порошок	2-2,2	Пероноспороз	Ўсиш даврида пуркаш	3	3-10
КРЕПТАН 50% ли порошок	1,2	Пероноспороз	Ривожланиш даврида 0,2% ли суспензиясини пуркаш.	3	7-10
МИС ХЛОРОКИСИ 50% ли порошок	2,4	Пероноспороз	Ривожланиш даврида 0,4% ли суспензиясини пуркаш.
Уруғларни экишга олдин ишлов бериш препаратлари
АГРОЦИТ 50% ли порошок	5-6	Оқиш рангли таг чириши касаллиги	Экишдан 1-3 сутка олдин препаратнинг 3%ли суспензиясига саримсоқнинг	-	-

			бўлакчаларини ботирган холда ишлов бериш.
БЕНЛАТ 50% ли порошок	5-6	Оқиш рангли таг чириши касаллиги	Экишдан 1-3 сутка олдин препаратнинг 3%ли суспензиясига саримсоқнинг бўлакчаларини ботирган холда ишлов бериш.	-	-
ТМТД 80% ли порошок	4-5	Бўйин чириши, Оқиш рангли таг чириши касаллиги	Саримсоқпиёз бўлакчаларини экишдан олдин препаратнинг 3% ли суспензиясига ботириб олиш.	-	-
ФУНДАЗОЛ 50% ли порошок	5-6	Оқиш рангли таг чириши касаллиги	Саримсоқпиёз бўлакчаларини экишдан олдин препаратнинг 3% ли суспензиясига ботириб олиш.	-	-

Саримсоқпиёзни касаллик ва зараркунандалардан химоя қилиш чора- тадбирлари:

Қачон ўтказилади	Нима мақсадда ўтказилади	Ўтказиладиган тадбир
Саримсоқпиёз уруғини сепишдан аввал	Бегона ўтларни йўқотиш учун	Ерни 20-25 см чуқурликда хайдаш, экишдан олдин тупроқни чопиқ қилиш, қўлда бегона ўтларни юлиб ташлаш
Сармисокпиёз экишдан ёки уруғини сепишдан аввал	Нематодадан қутулиш, битларни йўқотиш, пероноспороздан қутулиш ва чириш касаллигидан фориғ бўлиш учун	Экиладиган саримсоқни ёки уруғни 10-12 соат давомида 45-48 градусли хаво оқимида қиздириб олиш. Бу тадбирдан сўнг саримсоқпиёз (ёки уруғ) совутилади ва сараланади.
Уруғ сепиш ёки саримсоқни экишдан олдин	Саримсоқнинг касалликларга қарши тура олиши, унинг ўсишини тезлаштириш ва стрессларга қарши кураша олиши учун.	Уруғларга ва экиладиган пиёзларга иммуноцитофит билан ишлов бериш.
Саримсоқпиёз экилаётган пайтда ёки уни озиқлантириш вақтида	Саримсоқпиёз пашшаси, қўнғизлар ва бошқа зарарли хашоротларга қарши курашиш учун	Қуйидаги агротехник тадбирларга қатъий риоя қилиш: Саримсоқ экиладиган жойни тўғри танлаш; Тупроққа етарли миқдорда ўғит

		солиш; Саримсоқни ўз вақтида озиқлантириш Уруғни оптимал муддатда экиш; Саримсоқни оптимал вақтда экиш; Ўсимликларга яхши қаров (чопик, суғориш, озиқлантириш, касалланган ўсимликларни ўз вақтида йўқотиш, бегона ўтларни дархол йўқотиш)
Саримсоқпиёз 2-3 та хақиқий барг чикқрганда	Бир йиллик бегона ўтларга қарши	Бегона ўтларни юлиб ташлаш
Саримсоқпиёз 4-5 та барг чиқарганда ва ундан 30 кун кейин	Саримсоқпиёзнинг касалликларга қарши тура олиши, унинг ўсишини тезлаштириш ва стрессларга қарши кураша олиши учун.	Саримсоқларга иммуноцитофит билан ишлов бериш (пуркаш).
Касаллик аломатлари пайдо бўлганда	Пероноспорозга қарши	Касалланган ўсимликларни юлиб ташлаш. Мис оксихлориди эритмаси билан 10-14 кунлик интервалда пуркаш.
Ўсимлик яшил қисмини кесишдан 10 кун аввал ва сақлашга қўйишдан олдин	Саримсоқпиёз чиришига қарши	Саримсоқпиёзга Картоцид эритмасини пуркаш
Саримсоқпиёз экиладиган майдонда, кузда, олдинги хосилни йиғиб олгандан сўнг	Бир ва икки йиллик бегона ўтларга қарши курашиш учун	Кузда вегетации қиладиган бегона ўтларга қарши Раундапнинг эритмаси билан ишлов берилади.

С а б з и

Қора чириш касаллиги

Сабзининг майсаларида қора сонга ўхшаш белгилар пайдо бўлади. Натижада ўсимлик барглари сарғаяди, буралади ва нобуд бўлади. Ушбу инфекция манбаълари уруғлар, мевалар ёки ўсимлик қолдиқлари бўлиши мумкин. Унга қарши кураш чоралари эса қуйидагилар: Сабзини бир жойга 4-5 йилдан ортиқ экмаслик, алмашлаб экиш, зараркунандалар билан ўз
вақтида кураш олиб бориш ва теримдан кейин ўсимлик қолдиқларини йиғиштириб олиш ва йўқотиш.

Баргларнинг қўнғир доғланиши

Сабзи баргларида унча катта бўлмаган сариқ хошияли жигарранг доғлар пайдо бўлиб, улар олдин барг чеккаларида вужудга келиб, кейинчалик бутун барг бўйлаб тарқайди. Натижада барглар қўнғирлашади ва буралиб қурийди. Касалликнинг фаол ривожланишига совуқ ёмғирли об-хаво туртки беради. Инфекцияси эса ўсимлик қолдиқлари ва уруғларида сақланиб қолади.
Унга қарши кураш чоралари эса қуйидагилар: Сабзини хар 3-4 йилда алмашлаб экиш хамда ўсимлик қолдиқларини олиб ташлаш ва йўқотиш.

Фомоз – қуруқ чириш касаллиги

Бу жуда хам хавфли касаллик бўлиб, унга чалинган сабзининг баргларида жигарранг-қизил узунчоқ доғлар пайдо бўлади. Жуда ҳам қаттиқ зарарланганда барглар қуриб қоладилар ва касаллик илдизмевага ҳам ўтади. Натижада сабзилар юмшайиб, чириб кетадилар. Касалликнинг яна бир хавфли томони шундаки, у сабзини сақлаш пайтида намлик ва харорат юқори бўлганда жуда тез тарқалади. Ўсимликнинг фомозга қарши чидамлилигини ошириш учун кузда ер хайдалганида солинадиган калий ўғитлари миқдорини ошириш керак бўлади. Ундан ташқари, 12-15 см катталикдаги ўсиб чиққан майсаларга Мисли эритма пуркалади (10 литр сувга 1 ош қошиқ 50% ли Мис хлорид ва 1 чой қошиқ суюқ совун қўшган холда). Сабзи экилган жой ёнига пиёз ёки чеснок экилиши ҳам уни бир қанча касалликлардан химоя қилади.

Қ а л а м п и р

Мозаика, баргларнинг ғижим бўлиши ва бронзаланиш касалликлари

Буларнинг барчаси хавфли вирусли касалликлар бўлиб хисобланади. Мозаика касаллигига чалинган ўсимликларнинг барглари сарғаяди ва бандларида қора чизиқлар пайдо бўлади. Ғижимланган барглар майдаланиб кетади ва ипсимон ёки папоротниксимон кўринишга келади, мевалар майдалашади, шакли эса нотекис бўлиб қолади. Бронзалашишда ёш барглар
бронза ёки кир сафсар рангга киради, кейинчалик баргларнинг асосий тарами бўйлаб жигарранг доғлар пайдо бўлади. Охир-оқибат ўсимликнинг юқори қисмлари қурийди, меваларида эса жигарранг-оқ халқалар пайдо бўлади.
Бу касалликка қарши кураш чоралари: қалампир уруғларини экишдан аввал 3 кун давомида 70 градус хароратда иситиш, касалланган ўсимликларни юлиб ташлаш, бегона ўтлар ва зараркунандалар билан доимий равишда курашиш ва ишлатиладиган асбоб-анжомларни дезинфекция қилиш зарур бўлади.

Фитофтороз касаллиги

Ушбу касалликка дучор бўлган ўсимликларнинг томир бўйинчалари қорайиб, ниҳоллар ётиб қолади. Ўсимлик барглари, бандлари, новдалари ва меваларида қўнғир доғлар пайдо бўлиб, мевалар ва ўсимлик аста-секин қурийди. Бу касалликка қарши кураш чоралари: қалампирни ўз вақтида ва меъёрли равишда суғориш хамда 0,3-0,4% ли Оксихом препарати билан ишлов бериш яхши натижаларга олиб келади.

Альтернариоз касаллиги

Бу касаллик билан оғриган ўсимликларнинг қари баргларидаги тарамлар орасида қиррали қўнғир доғлар пайдо бўлади, меваларида эса сувли доғлар хосил бўлади. Вақт ўтиши билан улар қораядилар ва бу ўсимлик хамда унинг меваларининг бевақт нобуд бўлишига олиб келади. Бу касалликка қарши кураш чоралари: қалампир ўсимлигига Квадрис (5 грамм) ёки Строби (3 г) препаратлари билан ишлов бериш бу касалликдан қутулишга олиб келади.