Картошка маҳсулотлари биокимёси

Турп илдизмевасида глюконастурин моддаси тўпланади, у глюкоза ва фенилэтилспирт қолдиғидан иборат.

Қалампирнинг аччиқ таъми унинг таркибидаги капсаицин алкалоиди ҳисобига беради.

10.2. Сабзавотларда асосий кимёвий моддаларнинг тақсимланиши

• Сабзавотларнинг ер устки ва ер остки қисми озиқавий ва технологик қийматга эга бўлади. Баъзилари илдизмева дейилиб, уларга редиска, шолғом, турп, лавлаги, сабзи, петрушка, сельдер ва бошқалар киради. Баъзи сабзавотларнинг ер устки қисми барги ва мевалари озуқа қийматига эга. Ҳамма сабзавот мевалари эпидермис билан қопланган бўлади ва бирламчи тўқима ҳисобланиб, бир қават ҳужайралардан ташкил топади. Эпидермис ҳужайралари тирик, деворлари целлюлозали, ташқи қобиғи ички қобиғидан йўғонроқ, шунинг учун эпидермис ҳужайралари чўзилади.
• Сабзавотларда заҳира тўқималар алоҳида аҳамиятга эга бўлиб, паренхима тўқималаридан тузилган, уларда озуқа қийматини белгиловчи моддалар тўпланади. Заҳира паренхима ҳужайралари фақат бирламчи целлюлоза қобиқларидан иборат бўлади. Шунинг учун сабзавот тўқималари паренхима ҳужайраларининг массаси ортиши ҳисобига ўсади. Аммо паренхима тўқималари биоген моддаларнинг кўплиги сабабли паразитлар учун емиш бўлиши мумкин.

Сельдернинг ҳар хил қисмларида эфир мойлари миқдори ҳар хил бўлади: мевасида ҳўл масса ҳисобига - 2,5-3,0%, баргида - 0,1%, илдизида - 0,01% тўғри келади.

• Сельдернинг ҳар хил қисмларида эфир мойлари миқдори ҳар хил бўлади: мевасида ҳўл масса ҳисобига - 2,5-3,0%, баргида - 0,1%, илдизида - 0,01% тўғри келади.
• Исмалоқнинг барги озиқа сифатида ишлатилади. Таркибида 90% сув, оқсиллар - 3,2%, углеводлар - 3,2%, целлюлоза - 1% бўлади. Исмалоқда оксалат кислота миқдори помидорга нисбатан 8 марта кўп ва ёш илдизлари ўз таркибида минерал тузлар ва элементлар тутади.
• Бодринг мевасида 95-96% сув, оқсил - 0,6%, моносахаридлар - 1,8%, олигосахаридлар - 0,47 %, целлюлоза - 0,4%, калий миқдори - 191мг%, Са - 26,2%, фосфор - 21,8% бўлади. Бодринг пўстида витаминлар ва целлюлоза кўп, ички қисмида оқсиллар, углеводлар ва минерал тузлар кўпроқ тўпланади.
• Помидор мевалари озуқа учун ишлатилиб, юпқа пўст ва зич гўшт қисмларида уруғлари бўлади. Помидорда 93,9% сув, оқсиллар - 1,0%, углеводлар - 3,7%, целлюлоза - 0,7%, калий - 180 мг%, фосфор - 185 мг%, ундан ташқари витамин С - 23 мг%, каротин - 0,61 мг%, витамин Е - 0,85 мг%, витамин К - 0,63мг%, РР - 0,56 мг% лар топилган.
• Карам барглари озуқавий қийматга эга бўлиб, каротинга бой. Каротин асосан ташқи баргларда тўпланади. Карамнинг ички барглар кўпроқ сув - 94% сақлайди, целлюлоза - 0,8%, оқсиллар - 1,4%, углеводлар - 4%, минерал элементлар - 0,6%, витамин С – 40 мг% ташкил этади.