Kartografik generalizatsiya reja Kartografik generalizatsiya va uning xususiyatlari Generalizatsiya turlari

Kartaga  olinayotgan  ob’ekt  (yoki  hudud)  xususiyatlari.

 

Ushbu 

omilning 

generalizatsiyaga  ta’siri  kartada  o’sha  obektning  yoki  hududning  o’ziga  xos 

xususiyatlarini  aks  ettirish,  eng  xarakterli  elementlarni  berish  zaruratida  ko’rinadi. 

Masalan,  qurg’oqchil  dasht  yoki  chala  cho’l  hududlarda  mayda  ko’llarni  ko’rsatish  juda 

muhim,  ba’zan  generalizatsiya  vaqtida  ular  hatto  kattalashtirib  beriladi.  Ko’l  ko’p 

bo’lgan  tundra  landshaftlarida  ko’llardan  ayrimlarini  tushirib  qoldirsa  ham  bo’ladi, 

ammo bunda hududning serko’lligini saqlab qolib uni to’g’ri aks ettirish kerak. 

Shuni  takidlash  lozimki,  obektni  o’rganilganlik  ham  generalizatsiyaga  ta’sir  etadi. 

Obekt  yetarli  darajada  o’rganilganda  tasvirlash  maksimal  darajada  to’liq  (kartaning 

ushbu  masshtabi  va  maqsadi  uchun)  bo’lishi  mumkin,

 

material  yetishmaganda  esa  u 

muqarrar,  umumlashgan  va  sxematik  tarzda  bo’lib  qoladi.  Bu  jihatdan  qaraganda  to’liq 

bo’lmagan  manbalar  asosida  tuzilgan  prognoz  va  gipotetik  kartalar  ancha  umumlashgan 

bo’ladi,  chunki  bunda  obekt  hali  to’liq  o’rganilmagan  uning  tarqalish  qonuniyatlari 

to’g’risida faqat taxminiy ma’lumotlar bo’ladi. 

Generalizatsiya  uchun  kartalarning  jihozlanishi  ham  ahamiyat  kasb  etadi.  Ko’p 

rangli  kartalar  (bir  xil,  teng  sharoitda)  oq-qora  kartalarga  qaraganda  ancha  ko’p 

miqdordagi belgilarni ko’rsatishga imkon beradi. Rangli gullashlar, izoliniyalar, belgilar 

---

yaxshi  tanlab  olinsa,  bitta  kartada  karta  o’qilishi  uchun  ziyon  keltirmasdan  oltitagacha 

bir-birini qoplaydigan belgilarni birga qo’shib ishlatish mumkin.