Даврлар
Бошланғич
қиймати
Йиллик
амортизация
суммаси
Жамланган
амортизация
суммаси
Баланс
қиймати
Харид
санаси
10.000.000
-
-
10.000.000
1 йил охири
10.000.000
1.600.000
1.600.000
8.400.000
2 йил охири
10.000.000
1.600.000
3.200.000
6.800.000
3 йил охири
10.000.000
1.600.000
4.800.000
5.200.000
4 йил охири
10.000.000
1.600.000
6.700.000
3.600.000
5 йил охири
10.000.000
1.600.000
8.000.000
2.000.000
Фараз қилайлик, юқорида сўз юритилган юк машинаси, маълум
миқдорда ишларни бажара олади, унинг юриш ҳажми (пробег) 1.600.000 км
33
ҳисобланган. Амортизация харажатлари юрган ҳар бир километри учун
қуйидагича аниқланади:
Бошланғич қиймати-
қолдиқ қиймати
10.000.000-2.000.000
Тахмин қилинаётган
ишлар сони
=
1.600.000
=5сўм
Демак, босиб ўтган 1 километри учун 5 сўм (8000000:1600000)
Агарда фараз қилсак, фойдаланиш (эксплуатация)нинг биринчи йилда
юк машинаси 400.000 км юрган бўлсин, иккинчи йилида 600.000, учинчи
йилида 200.000, тўртинчи йилида-200000 ва бешинчи йилида 200.000, йнллик
амортизация ҳисобининг жадвали қуйидаги кўринишда бўлади:
1.6.-жадвал
Ҳисобланган амортизациялар, (ишлаб чиқариш усули)
Бошланғич
қиймати
Юриши,
км
Йиллик
амор-ция
суммаси
Жамғар-н
амор-ция
Баланс
қиймати
Харид
санаси
10.000.000
-
-
-
10.000.000
1 йил
охири
10.000.000 40.0000 2.000.000 2.000.000 8.000.000
2 йил
охири
10.000.000 60.0000 3.000.000 5.000.000 5.000.000
3 йил
охири
10.000.000 20.0000 1.000.000 6.000.000 4.000.000
4 йил
охири
10.000.000 20.0000 1.000.000 7.000.000 3.000.000
5 йил
охири
10.000.000 20.0000 1.000.000 8.000.000 2.000.000
Ушбу усулда тузилган жадвалда йиллик амортизация суммаси билан иш
ёки фойдаланиш бирлиги ўртасидаги бевосита боғлиқликни кўриш мумкин.
Жамғарилган эскириш суммаси ҳар йили иш бирлигига ёки фойдаланишга
(юришига) тўғри боғланган ҳолда ортиб боради. Ниҳоят, баланс қиймати,
34
йил сайин иш бирлигига ёки фойдаланишга тўғри мутаносиб равишда қолдиқ
қийматга етмагунча камайиб боради. Бу усулга мувофиқ ҳар бир объектнинг
тахмин қилинаётган бирлиги маълум активларга мос келиши керак.
Тезлаштирилган ҳисобдан чиқариш усули ўз навбатида қуйидаги
усулларга бўлинади:
а) сонларнинг йиғиндиси бўйича қийматни ҳисобдан чиқариш
(кумулятив) усули.
Бу усул қандайдир объектнинг хизмат қилиш йиллари суммаси орқали
аниқланади ва бу сумма ҳисоблаш коэффициентида махраж бўлиб хизмат
қилади. Бу коэффициентнинг суръатида объектнинг хизмат муддатининг
охиригача қолган йилларининг сони туради (тескари тартибда).
Юқорида келтирилган мисолга мурожаат қилайлик, лекин юк
авторанспортининг қолдиқ қиймати 10000000 сўм.
Масалан, юк машинасининг тахмин қилинаётган фойдали хизмат
муддати 5 йил.
Эксплуатация йиллари суммаси – 15 йил (кумулятив сон):
1+2+3+4+5+15
Сўнгра, ҳар бир касрни 9.000.000 га (10.000.000-1.000.000) тенг бўлган
амортизацияланадиган қийматга кўпайтириш йўли орқали ҳар йиллик
амортизация суммаси аниқланади:
5/15, 4/15, 3/15, 2/15, 1/15
Бу ҳолда амортизация чегирмалари суммасининг жадвали қуйидаги
кўринишда бўлади:
Do'stlaringiz bilan baham: |