Каримов А. А., Исломов Ф. Р., Авлоқулов А. З. Бухгалтерия ҳисоби

14.7. Иш ҳақи фондининг ишлатилиши устидан назоратни ташкил этиш

Ишлаб чиқариш режасининг бажарилишига мувофиқ меҳнатга ҳақ тўлаш фонди устидан доимий назорат бевосита корхона ходимлари томонидан амалга оширилади.

Бухгалтерия ходимлари ишбай нарх ва баҳоларнинг тариф ставкаларини, маош, устама ҳақ ва қўшимча тўловлар, мукофотларнинг тўЃри қўлланилиши ва ҳисобланиши устидан жорий назорат ўрнатиши керак.
Шу вақтга қадар иш ҳақи фондидан тўЃри фойдаланилиши устидан ташқи назорат функциялари давлат томонидан банк муассасалари зиммасига юкланган эди.
Банк назорати маҳсулот (иш, хизмат) лар ишлаб чиқариш ҳажми ѓки корхона фаолиятини ифодаловчи бошқа кўрсаткичлар (даромад) ҳамда иш ҳақи буйича ҳисоб ва ҳисоботнинг жорий этилган тартиби асосида ҳар чоракда амалга оширилар эди.
Банк муассасалалари корхонага иш ҳақи учун маблаЃларни маҳсулот (иш, хизмат)лар ѓки даромад ҳажмининг ўсиш даражаси 0,7 коэффициентига тўЃриланган иш ҳақи фондининг база даражасига асосланган ҳолда берар эди. Ишлаб чиқариш ҳажми камайган тақдирда иш ҳақи учун маблаЃлар банк томонидан иш ҳақи фондининг база даражасида берилар эди.
Хўжалик юритувчи субъектларнинг ўз маблаЃларидан мустақил фойдаланиш кўламини ошириш мақсадида республикамизда кўпгина чора-тадбирлар амалга оширилмоқда. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2002 йил 3 августда қабул қилинган «Пул маблаЃларининг банкдан ташқари муомаласини янада қисқартириш чора-тадбирлари тўЃрисида»ги Ќарорида корхона, ташкилот ва муассасаларнинг банкдаги ўз ҳисобварақларидаги пул маблаЃларидан эркин фойдаланишини янада кучайтириш чора-тадбирлари белгилаб берилган. Хусусан, ушбу Ќарорнинг 3-бандига мувофиқ 2002 йил 1 сентябридан бошлаб, мулкчилик шаклидан қатъий назар хўжалик юритувчи субъектларга тижорат банкларидаги ўз ҳисоб рақамларидан нақд маблаЃларни топширилган нақд тушум доирасида белгиланган тартибда биринчи талаб бўйича олиш ҳуқуқи берилиши кўзда тутилган.
Ќарорнинг 4-бандига биноан 2002 йил 1 октябридан бошлаб, мулкчилик шаклидан қатъий назар, корхона ва ташкилотларда меҳнатга ҳақ тўлашга йўналтириладиган маблаЃларнинг давлат томонидан тартибга солиниши бекор қилиниши таъкидлаб ўтилган. Шунингдек, 2002 йилнинг тўртинчи чорагидан бошлаб, мулкчилик шаклидан қатъий назар, юридик шахслар ѓлланиб ишловчиларга меҳнатга ҳақ тўлаш сифатида ҳисобланган ва амалда тўланган суммалар ҳамда бошқа даромадлар тўЃрисидаги маълумотларни, шунингдек, ушбу даромадлардан солиқ суммалари тўЃрисидаги маълумотларни давлат солиқ хизмати органларига ҳар чоракда тақдим этиши белгилаб қўйилган.
Ќарорнинг амалиѓтга татбиқ этилиши республикамизда фаолият юритаѓтган юридик шахсларнинг меҳнатга ҳақ тўлаш фонди устидан назоратни ўзлари юритишини белгилаб беради.