Каримов А. А., Исломов Ф. Р., Авлоқулов А. З. Бухгалтерия ҳисоби

Систематик ҳисоб регистрлари корхонада содир бўладиган хўжалик муомалаларини маълум белгиларига қараб систематик равишда ѓзиш учун мўлжалланган. Систематик ҳисоб регистрларига «Бош дафтар», аналитик ҳисоб карточкалари мисол бўлади.
Комбинациялашган ҳисоб регистрлари корхонада амалга ошириладиган хўжалик операцияларини ҳам систематик, ҳам хронологик тартибда гуруҳлаштиришни таъминловчи ҳисоб регистрларидир. Ушбу турдаги ҳисоб регистрлари бухгалтерия ҳисобининг такомиллашуви натижасида вужудга келган бўлиб, унда хўжалик муомалалари бухгалтерия ҳисобининг ҳисобварақларида ўзларининг иқтисодий мазмунига кўра ажратилган ҳолда бир вақтда акс эттирилади.
Ҳисоб регистрлари улардаги маълумотнинг ҳажмига қараб икки турга бўлинади:

8. 
   Синтетик ҳисоб регистрлари;
   
9. 
   Аналитик ҳисоб регистрлари.
   

Синтетик ҳисоб регистрларида ѓзувлар умумлашган ҳолда пул ифодасида ҳеч қандай тушунтиришсиз қайд этилади. Синтетик ҳисоб регистрларида ѓзувлар олинган айрим ҳужжатларга мувофиқ олиб борилмайди, бунда олдиндан иқтисодий мазмунга кўра гуруҳланган бир хилдаги ҳужжатлар йиЃиндиси бўйича акс эттирилади. Ушбу турдаги ҳисоб регистрларига бош дафтар, хўжалик муомаларини рўйхатга олиш журнали ва бошқалар киради.
Аналитик ҳисоб регистрлари хўжалик маблаЃлари ва уларнинг ташкил топиш манбалари, хўжалик жараѓнлари тўЃрисида батафсил маълумотларни акс эттириб, аналитик гуруҳларга бўлиб рўйхатга олиб бориш учун мўлжалланган. Аналитик ҳисоб регистрларида корхонада амалга ошириладиган хўжалик муомалалари синтетик ҳисоб регистрларидагига нисбатан деталлаштирилган ҳолда акс эттирилади. Бундай турдаги ҳисоб регистрларига «Асосий воситалар», «Дебитор ва кредиторлар билан ҳисоб-китоблар» ва бошқа ҳисобварақлар бўйича юритиладиган карточкалар мисол бўлади.
Ќайдномалар ҳисоб регистларининг ажралмас бир қисми бўлиб ҳисобланади. Ќайдномаларда корхонада содир бўлган бир хил маълумотларни англатувчи хўжалик муомалалари тизимга солиниб, маълум бир даврга ҳисобварақлар бўйича йиЃма проводкалар берилади. Бухгалтерия ҳисобида қўлланиладиган қайдномалар 2 турга бўлинади:

10. 
    ЙиЃма қайдномалар;
    
11. 
    Гуруҳловчи қайдномалар.