Karimboyeva shohida +

biriktirishda asosan va, -u(-yu), juda kam hollarda hamda biriktiruv 
bog‘lovchisi qo‘llaniladi. Bu bog‘lovchilar gap boshida kelib, matn tarkibidagi 
alohida gaplarni, fikrlarni ham bog‘lashga xizmat qiladi. 

---

21
Bu ma’lumotlarda mulohazali o‘rinlar mavjud. Matnlarni, matndagi gaplarni 
bir-biriga tutashtiruvchi (bog‘lovchi) vositalar haqida fikr yuritilganda o‘zbekcha 
matnlarda va, -u (-yu), mustaqil gaplarni, shuningdek, matn qismlarini bog‘lash 
vazifasida qo‘llanmasligi e’tiborga olinmagan. 
7-sinf o‘quvchilar ona tili darslarida eshitmagan grammatik tushunchalarni 
ifodalovchi terminlar darslikka kirib qolgan: kengaygan birikmali sodda gap, 
hokim gapning sababini ifodalovchi ergash gap, sabab ergash gaplar mazmuniga 
mos hokim gap, shart ergash gapni hokim gapga, yozuvda shart ergash gap hokim 
gapdan .....kabilar. 
4- va 5-sinfda hamda 7-sinfda berilgan nazariy ma’lumotlarni va amaliy 
ishlarni uzviylik-uzluksizlik prinsipi asosida qayta ko‘rib chiqish lozim. 
Bizningcha, bog‘lovchilar haqida ma’lumot berishda, avval, bog‘lovchilarga 
so‘z turkumi sifatida yondashish, so‘ngra ularning sintaktik ma’no kashf qilishga 
oid nazariy ma’lumotlarni – terminlarni qo‘shma gaplarning turlarini o‘rganishda 
yoritish maqsadga muvofiq bo‘lardi. Uzviylik va uzluksizlik haqida gap borar 
ekan, -gina(-kina, -qina) kabi omonim shakllarning ham darsliklarda uzviylik 
tamoyilida o‘rgatilishiga e’tibor berish zarur. 
O‘zbek tilida -gina(-kina, -qina) otlarga ham, sifatlarga ham qo‘shilib, otlarda 
kichraytirish yoki achinish ma’nosini, sifatlarda esa o‘zakdan anglashilgan 
belgining ozligini, kuchsizligini, kamligini anglatadi. Yuklama bo‘lganda esa 
ajratish, takidlash ma’nosini bildiradi: Musoboqaga Ergashgina qatnashmadi. 
Mazkur shaklning qaysi bir vazifasini birinchi o‘rganish maqsadga muvofiq, 
qolaversa, qaysi birini o‘quvchilar tezroq anglaydilar? 
O‘quvchilar -gina(-kina, -qina) yuklamasi bilan 7-sinfda “Yuklama” 
o‘tilganda tanishadilar. Bu sinf darsligida bunday ma’lumot berilgan: -mi, -ku, -