Karimboyeva shohida +

bog‘lovchi bo‘lib, bog‘lovchilar so‘zlarni so‘zlarga “gap bo‘laklarini gap 
23
To‘
х
liy
е
v B., In
о
g‘
о
m
о
v
а
R., Til
а
v
о
v
а
G. So‘z turkuml
а
ri v
а
nutq o‘stirish m
е
t
о
dik
а
si. –T.: 2008. 10-11-
b. 

---

20
bo‘laklariga” yoki gaplarni bog‘laydi (Tohir va Hamid alo o‘qiydilar. Bahor 
keldi va gullar ochildi); va bog‘lovchisi qo‘llanganda yozuvda vergul 
ishlatilmasligi, ammo, lekin, biroq bog‘lovchilaridan oldin vergul qo‘yilishi 
haqida bilim beriladi.
5-sinfda o‘quv yilining 1-choragida “Bog‘lovchi” o‘rgatiladi: Bog‘lovchilar 
gap bo‘laklarini va qo‘shma gap tarkibida sodda gaplarni o‘zaro bog‘lashda 
xizmat qiladi. Yozuvda lekin, biroq, ammo, shuning uchun, chunki 
bog‘lovchilaridan oldin vergul qo‘yiladi, -ki bog‘lovchisi o‘zidan oldingi 
so‘zga qo‘shib yoziladi va undan keyin vergul qo‘yiladi, agar bog‘lovchisi 
odatda gap boshida keladi. Bu bog‘lovchi bilan kelgan sodda gapdan keyin 
vergul qo‘yiladi tarzida ma’lumot berilgan. 
7-sinfda yordamchi so‘z turkumlari quyidagi tartibda berilgan: ko‘makchi, 
bog‘lovchi, yuklama (5-sinfda tartib bunday emas).
“Bog‘lovchi”ni o‘rganish Yusuf Xos Hojibning “Qutadg‘u bilig” asaridan 
olingan “O‘gdilmish va O‘zg‘urmish” deb nomlangan bir yarim betlik matnni 
o‘qish va ajratib ko‘rsatilgan yordamchi so‘zlarning ma’no va vazifalarini izohlab 
berish bilan boshlangan, matnda quyidagi so‘zlar ajratib berilgan: hamda, bilan, 
shuning uchun (4 martadan takrorlangan), shu sababli, shu bois, yoki, va, -na 
....ham, lekin, bilan, yoki. 
Mazkur mashq oxirida uch moddadan iborat topshiriq mavjud: matndagi 
bog‘lovchilarning ma’no hamda vazifasini izohlash (uslubiy topshiriq): 
bog‘lovchilar qanday yordamchi so‘zlar ekanligi, nimaga xizmat qilishi va 
ularning qanday turlari borligi haqida gapirib berish talab qilingan. 
7-sinfda “Bog‘lovchi” yuzasidan yakka va takror qo‘llanuvchi bog‘lovchilar, 
teng bog‘lovchilarning turlari (biriktiruv bog‘lovchilar, ayiruv bog‘lovchilar, 
zidlov bog‘lovchilar) haqida malumot berilgan: sodda gaplarni bir-biriga