Karbamid, formaldegid va ortofosfat kislotaning asosida polimer ligand sintezi

Cu (II), Zn (II), Cd (II), Ag (I) ionlarining sintez qilingan polimer ligandlar bilan koordinatsion birikmalarini olish
Cu (II), Zn (II), Cd (II), Ag (I) ionlarining sintez qilingan polimer ligandlar bilan koordinatsion birikmalari tegishli metlallarning suvda eruvchan tuzlarining 0,1 n. 50 ml eritmalariga 1 g dan polimer ligand solib 2 soat davomida aralashtirib turgan holda olindi. Olingan koordinatsion birikmalar tarkibining element tahlili natijalari va ba’zi fizik kimyoviy xossalari quyidagi 2.1-jadvalda keltirilgan.
Polimer ligandlarning kislota-asosli ionlanish doimiysini aniqlash usuli
Xelat hosil qiluvchi polimer ligandlarning kislota-asosli xossalari ularning xelat hosil qilish jarayonida rN_opt ko‘rsatkichini va sorbentlarning selektivligini ma’lum darajada aniqlashga imkon beradigan muhim tavsifi hisoblanadi [120; 87-b., 121; 82-b, 122; 123-b.].
2.1-jadval.



Polimer ligandlarning kislota-asosli xossalarini o‘rganish uchun potensiometrik titrlash usuli keng qo‘llaniladi. rKion kattaligini aniqlash uchun [75; 93-b, 123; 167-b.] adabiyotlarda tavsiya etilgan Genderson-Gasselbax usulidan foydalanildi. Bu usul polimer ligandlarning natriy ioni bo‘yicha statik sig‘imini (SASNa+) potensiometrik usulda aniqlashdan so‘ng shartli kislota-asosli ionlanish konstantasini topishga imkon beradi [124; 86-b.].
Polimer ligandlarning natriy ioni bo‘yicha statik sig‘imini aniqlash. SASNa+ ni aniqlash uchun 35 ml hajmli 3ta byuksga 0,1 g dan ligand solib, ularga 20 ml dan 0,1 M NaOH eritmasi quyildi va aralashma azot oqimida aralashtirildi. So‘ngra byukslar qopqoq bilan berkitilib, azot to‘ldirilgan eksikatorga joylashtirildi va 15-20 soat davomida protonlarning natriy kationiga almashinish reaksiyasida muvozanat hosil bo‘lguncha tindirib qo‘yildi. So‘ngra polimer ligandlar solingan eritmalardan 10 ml dan olib, 0,1 M HCl eritmasi bilan aralash indikator (80 mg metil qizili va 160 mg metilen ko‘kining 100 ml 50% li etanolli eritmasi) ishtirokida titrlandi [125; 69-b.].
SASNa+ kattaligi quyidagi formula bo‘yicha mmol/g da hisoblandi:
〖SAS〗_(〖Na〗^+ )=((20k-20/10 ak_1 )0,0040-1000)/40g=(20k-2ak_1)/10g=2(10k-2ak_1 )
Bu yerda a- titrlashga sarflangan 0,1 M HCl eritmasi hajmi, ml;
k - 0,1 M NaOH eritmasi normalligini to‘g‘rilash koeffitsienti;
k1 - 0,1 M HCl eritmasi normalligini to‘g‘rilash koeffitsienti;
0,0040 - 0,1 M NaOH eritmasi titri;
40 – NaOH ning molekular massasi;
g – sorbent massasi, g.
Olingan ma’lumotlardan xelatli polimer sorbentlar kislotali guruhlarining ionlanish doimiyliklarini aniqlashda foydalanildi.
Polimer ligandlarni potensiometrik titrlash. Polimer kislota va asoslarni titrlash odatda eritma ion kuchining katta qiymatlarida (μ=0,5-2) bajariladi. Aks holda sorbent faol guruhlarining ta’siri sababli titrlash egrisidagi sakrash noaniq bo‘ladi, yoki umuman ko‘rinmaydi. Potensiometrik titrlash egrilarini o‘lchashning hamma seriyalari eritmalarning doimiy ion kuchida, μ=1 bo‘lganda olindi. Bunda indefferent elektrolit NaCl eritmasi fonidan foydalanildi.
Polimer ligandlarni potensiometrik titrlash alohida tortimlar usuli bo‘yicha bajarildi. Buning uchun quruq sorbentning 0,1 g tortimi 35 ml hajmli byuksga solinib, μ=1 ion kuchini hosil qilish uchun 15 ml 1M NaCl eritmasidan quyildi va 1 soat qoldirildi. So‘ngra byukslarga tarkibida turli miqdorda 0,02 M NaOH eritmasi qo‘shilgan 1M NaCl eritmasidan 10 ml dan qo‘shildi. Bunda Q kattalik (sorbent kislotali guruhlarining to‘liq neytrallanish darajasi) 0 dan SASNa+ gacha o‘zgarishi hisobga olindi. Q kattalik qo‘shilgan ishqor mmol sonining olingan sorbent miqdoridagi kislotali guruhlar mmol soniga nisbati bo‘yicha topildi. Eritmalar azot oqimida aralashtirildi va azot bilan to‘ldirilgan eksikatorda xona haroratida ion almashinish muvozanati hosil bo‘lguncha 24 soat qoldirildi. Shundan so‘ng eritmalarning rN qiymati o‘lchandi. Olingan ma’lumotlar asosida Q (titrant miqdori, mmol/g) – rN koordinatasi bo‘yicha potensiometrik titrlash egrisi chizildi. Integral titrlash egrisidagi ekvivalent nuqtalarni to‘g‘ri aniqlash uchun Q – ΔpH/ΔQ koordinatasi bo‘yicha differensial egri chiziq chizildi.