Kanali mahsuloti

  

13-BILET  

1. Zamonaviy geoxronologik shkala va uning bosqichlari.  

  

---

@ImtihonJavoblari2021Uz 

kanali mahsuloti 

 

 

21 

 

 

 

Geoxronologiya (geologik yilnoma) – yer po‘stidagi tog‘ jinslarining 

hosil bo‘lish ketma-ketligi va yoshi haqidagi ta’limot. Geoxronologiya 

mutlaq va nisbiy geoxronologiyaga bo‘linadi. Mutlaq geoxronologiya- 

da Yerning yoshi yillar bilan ifodalanadi. Nisbiy geoxronologiyada esa, 

tog‘ jinslarining ketma-ket qatlamlanib joylanishiga asoslaniladi. 

Bunga ko‘ra, ustida yotgan qatlam (cho‘kindi jinslar qatlamlarining 

dastlabki holati buzilmaganda) ostidagidan yosh bo‘ladi.  

  

Geoxronologik shkala – geoxronologik bo‘limlarning iye rarxiya (quyi 

bo‘limlarning yuqori bo‘limlarga bosqichma-bosqich bo‘ysinish) 

tizimi. Shkalada eng yirik birlik supereon bo‘lib, ular 2 ta: tokem- briy 

va fanerozoy. Tokembriy supereoni xades, arxey (yoki arxeozoy) va 

proterozoy eonlariga bo‘lingan, fanerozoy supereoni esa shu nom- 

dagi bitta eondan iborat. Eonlar, o‘z navbatida, bir nechta eralarni 

birlashtiradi. Masalan, fanerozoy eoni paleozoy, mezozoy va 

kaynozoy eralariga ajratilgan. Eralar davrlarga, davrlar zamonlarga, 

zamonlar esa asrlarga bo‘lingan. Shkalaning yuqori qismi, ya’ni 

fanerozoy paleon- tologik metod asosida puxta tuzilgan, pastki qismi 

bo‘lgan tokembriy toshqotgan qoldiqlarning yaxshi saqlanmaganligi 

sababli paleontologik metod cheklangan bo‘lib, natijada bo‘limlarga 

unchalik mukammal ajratilmagan.  

  

2. «Antropogen  landshaft»  va  «Rurbanizatsiya»  atamalarining  mazmun-mohiyatini 

tushuntiring.  

  

Aslini olganda, geotizimlar juda ko‘p va turli-tuman omillar ta’siri- da 

shakllanadi, rivojlanadi, o‘zgaradi. O‘tgan asrning 70-yillariga kelib, 

inson xo‘jalik faoliyati ta’sirida o‘zgargan geotizimlarni antropogen 

landshaftlar deb, ularni alohida o‘ziga xos geotizim sifatida ilmiy tad- 

qiq etish boshlandi.  

 

  

 

Shahar bilan qishloq joylar orasidagi ijtimoiy-iqtisodiy farq va chegaralarning 

yo‘qolib borish jarayoni rurbanizatsiya atamasi bilan yuritiladi.  

  

3. Dunyoning  siyosiy  xaritasidan  “Katta  yettilik”  guruhiga  kiradigan  davlatlarni 

ko‘rsating. Ulardan qaysi birining poytaxti ekvatorga eng yaqin joylashgan? Ushbu 

shaharning geografik koordinatalarini aniqlang.