Kamaytirish yo’llari

To’rtinchi shart — fuqaro barcha tegishli hujjatlarni taqdim qilgan holda mahalliy mehnat organida ish qidiruvchi shaxs sifatida ro’yxatdan o’tishi lozim.
Ishsizlikning umumiqtisodiy xarakteri mehnat bozorining o’zi, mehnatga talab va uning taklifi o’rtasidagi mutanosiblik ishsizlikni emas, ish bilan bandlikni shakllantirishidan ham kelib chiqadi. Ishsizlik, bir tomondan, go’yo ish bilan bandlikning «teskarisi» hisoblanadi, ikkinchi tomondan, ish bilan bandlikni shakllantiruvchi omillardan farq qiluvchi omillar ta’sirini his qiladi.
Shunday bo’lsa-da, ishsizlik doimo ish bilan bandlik bilan birgalikda ko’rib chiqiladi: ish bilan bandlikning ko’payishi, qoidaga ko’ra ishsizlikni kamaytiradi, bu esa ishsizlikni, o’z navbatida ish bilan bandlikni ko’paytiradi. Ta’rifga ko’ra ishsizlik — bu ishlashni istaydigan mehnatga layoqatli aholining ish bilan band bo’lmagan miqdoridir. Makroiqtisodiy jihatdan ishsizlik – bu doimo jamiyat mehnat salohiyatidan, ishchi kuchi majmuidan ishlab chiqarish omili sifatida to’la foydalanmaganlikdir. Bu ma’noda ishsizlik ortiqcha ishlab chiqarish quvvatlariga yoki foydalanilma- yotgan er-suvga teng, ammo ishlab chiqarishning boshqa omillari ortiqchaligidan farq qilib, «ortiqcha» ishchi kuchi-bozor iqtisodiyotidagi doimiy voqelikdir.
Bandlikning kamayishini ikki sabab bilan izohlash mumkin. Birinchidan, yashirin ishsizlikning yuqori darajasi saqlanganligi, u o’z potentsialini hatto ayrim barqarorlik sharoitlarida ham ochiq bozorga chiqarib turadi. Ikkinchidan, yashirin (xufiya) ish bilan bandlikning ko’payishi, u ishchi kuchi va ishsizlarning sezilarli qismini ochiq mehnat bozoridan topib turadi. Ko’pincha, yashirin ishsizlik to’g’ri yashirin ish bilan bandlikka aylanadi, bunda rasmiy ish bilan bandlik ko’rsatkichi birmuncha pasayadi, ishsizlik ko’rsatkichi esa birmuncha ko’paymaydi.




9.1-chizma. Ishsizlik shartlari.
Fikrimizcha, ko’rinishidan yaxshi bo’lgan iqtisodiy o’sish ko’rsatkichlarida ish