Кафедраси “саноат бинолари вентиляцияси”

7 –расм. Ҳаво оқимларни схемалари
а-уч пролетли бинода; И-ИИИ хоналарни номери; 1-7 – тирқишларни номери; б-икки қаватли бинода; И-ИИ қаватлар номери; 1-4 тирқишлар номери.
4. Аэрация қурилмаларини конструктив бажариши
Аэрация қурилмалари бу ҳаво кирувчи ва ҳаво чиқарувчи тирқишлар, ҳаво чиқарувчи аэрацион фонарлар, дефлекторлар ва шахталар.
Ҳаво кирувчи тирқишлар сифатида бинони деразаларни очиладиган бўлимлари ишлатилиши мумкин. Иссиқ даврида одатда ташқи деворни пастида жойлашган тирқимлардан фойдаланади, бунда ҳаво тўғрима тўғри иш зонага узатилади. Тирқишни тепаси 3-3,5 м дан пастда бўлиши лозим.
Совуқ даврида совуқ ҳаво тўгрима тўғри иш зонага узатилиши мумкин эмас (иш зонадаги ҳаво совуб кетади). Шунинг учун тирқишни пасти 4-6 м баландликда бўлиши лозим. Демак деразани тепасида жойлашган бўлади.
Ҳаво кирувчи тирқишларни тавақалари хар хил жойланиши мумкин (3-расм). Кирувчи аэрацион ҳавони сарфини тавақаларни қиялигини ўзгартириш илан созланади.

8-расм. Аэрацияли хоналарда деразада жойлашган тавақаларни схемалари
а) ёз даври учун икки қаватли деразани пастида жойлашган ҳаво берувчи тавақалар; б) шундай – ҳаво тепа зонага узатилади (икки даври); в) бир қаватли деразада ҳавони бериш учун; г) шундай – ҳавони чиқариб юбориш учун; д) бир қаватли деразани ўртасида жойлашган тавақа ҳавони сўриб учун.
Ҳаво сўрувчи тирқишларни иссиқлик чиқарувчи ускуналарни тепасида жойлаштирилади. Бинони конструктив ечимига қараб хавони хар турли аэрацион фонарлар орқали чиқариб юборилади (4-расм). Зарарли моддалар хонага қайтиб келмаслиги учун аэрацион фонарлар шамолдан химоя қилиниш керак.

9-расм. Шамолдан химояланган фонарлар
а-шамолдан ҳимояловчи щит; б-Миот конструкцияси; в-проф. В.В. Батуринни конструкцияси; 1-фонарни епламаси; 2-ҳаво сўрувчи тирқишни тавақалари; 3-шамолдан ҳимояловчи щит.
Ҳаво сўрувчи шахталар ва дефлекторлар .
Фонарсиз биноларда ҳавони чиқариб юбориш учун хонани епламасида ҳаво чиқарувчи шахталар ёки дефлекторлар ўрнатилади. Шахталарни конструкцияси бинони вазифасида, технологик жараенига, ташқи ва ички ҳавони климатик факторлаги кўра танланади. Шахталар копламасиз ва копламали, квадрат ёки айлама шакилда зонтли ёки дефлекторли бўлиши мумкин. Шахта орқали умум алмашинув ёки махаллий вентиляцион ҳаво чиқариб юборилиш мумкин.
Айрим вақтда шамол вентиляцион шахтани ишлашига ёмон таъсир.
Этади. Шунинг учун хоналардақам миқдорда ортиқча иссиқлик бўлса дефлекторлар ўрнатилади (5расм).
Дефлекторларда ҳам шамолни энергияси ҳисобга олинади. Дефлекторларни турлари хар хил. Асосий фарқи корпусни конструкцияси. Дефлекторни самарадорлиги уни шаклига ва ўрнатилган баландлигига боғлиқ. Дефлекторни корпуси қанчалик шамол оқимига қаршилик кўрсатади шунчалик дефлектор колдан паст босим хосил қилади.

10-расм. Дефлектор
1-дефлекторни зонти; 2-дефлекторни корпуси; 3-диффузор; 4-сўрувчи шахта; “+” ва “-” белгилари-ортиқча босим зонасини ва полдан паст бўлган босими зонасини кўрсатади.