Kafedra mudiri: I. Qur’onov

Yangi oʻquv materialini mustahkamlash 2.8Yangi oʻquv materialini oʻzlashtirish darajasini tekshirish boʻyicha tezkor soʻrov oʻtkazadi 2.9. Darsda oʻzlashtirgan bilimlarini tekshirish maqsadida boshlangʻish nazorat olinadi
Tinglaydi, yozib oladi Yozib oladi Diqqat qiladi Savollarga javob beradi Kuzatadi, ma’lumotlarni daftarga qayd qiladi Savollarga javob beradi, test topshirigʻini bajaradi
3-bosqich: Yakuniy qism. 10 daqiqa	Mashgʻulotni yakunlash Mavzu yakunlanadi, bajarilgan ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida muhim ahamiyatga ega ekanligiga oʻquvchilar e’tiborini qaratadi Uyga vazifa berilishi Nazorat savollariga javob qaytarish	Diqqat qiladi Topshiriqni yozadi

1. ilova

Baholash mezoni va ko’rsatkichlari

t/r	Nazariy bilimlarni baholash	ball
1	Savollarga to'liq javob berish, misol dalil keltiradi, Mavzu haqida to’liq ma’lumotlarni keltiradi, yangi ma’lumotlarni amaliyotda qo’llay oladi	5
2	Savollarga noto'liq javob beradi, mavzu haqida tushunchalarini to’liq bayon eta olmaydi	4
3	Savollarga qisman javob beradi, yangi va o’tilgan mavzular bo’yicha qisman bilimga ega	3
4	Savollarga umuman javob bera olmaydi, yangi mavzu va o’tilgan mavzular yuzasidan bilimga ega emas.	2

2. ilova

Kichik guruhlarda ishlash qoidasi

1	Talabalar ishini bajarish uchun zarur bilim va masalalarga ega bo’lmog’i kerak
2	Guruhlarga aniq topshiriqlar berilmog’i lozim
3	Kichik guruh oldiga qo’yilgan topshiriqni bajarish uchun yetarli vaqt ajratiladi
4	Guruhlardagi fikrlar chegaralanmaganligi va tazyiqqa uchramasligi haqida ogohlantirilishi zarur.
5	Guruh ish natijalarini qanday taqdim etishini aniq bilishlari, ishlab chiqarish ta’limi ustasi ularga yo’riqnoma berishi lozim.
6	Nima bo’lganda ham muloqotda bo’ling, bajargan ishini erkin namoyon etish

235

Fan bo'yicha o'quvchilarni o'zlashtirish, baholash mezonlari

3. 
   ilova
   

№	Baholash mezonlari	Baholar
		“5” – a’lo	“4” - yaxshi	“3” - qoniqarli	“2” - qoniqarsiz
1.	Nazariy ma’lumotlarni o’zlashtirishi
2.	Amaliy ma’lumotlarni o’zlashtirishi
3.	Joriy nazorat natijalari
4.	O’rtacha bahosi

20-Mavzu: Dori moddalar bilan davolash haqida. Dori moddalarini yuborishda hamshiraning va boshqa mutaxasislarning mas’uliyatlari va huquqlari

Reja: 1.Dori moddalarini tarqatish, saqlash qoidalari 2.Dori moddalari bilan davolash.

Dоri mоddаlаridаn fоydаlаnishning аhаmiyati.

Dоri mоddаlаrini yubоrishdа bemorlаrni pаrvаrish qilish
Shifoxonada davolanayotgan bemorlarga dori moddalarini yozib berish maxsus tartibda amalga oshiriladi. Shifokor bemorni tekshiruvdan so‘ng uning kasallik tarixiga kerakli dori-darmonlarning nomi, necha marotaba qo‘llanishi, miqdorini yozadi. Bo‘lim hamshirasi har kuni bemorning kasallik tarixidan maxsus daftarga yoki ko‘rsatma varaqasiga alohida ko‘chirma oladi.
Inyeksiyalar haqidagi barcha ma’lumotlar muolaja xonasiga beriladi. Barcha tavsiya etilgan dori moddalari kasalxona muolaja xonasi hamshiralari tomonidan ko‘chirilib, bo‘lim katta hamshirasiga beriladi. U barcha axborotni jamlab talabnoma yozib dorixonaga yuboradi. Bu talabnomalarga bo‘lim boshlig‘i imzo chekadi. Narkotik, zaharli moddalar va etil spirtiga talabnoma lotin tilida, muhr va shtamp bosilgan maxsus blankalarga yozilib, davolash muassasasi boshlig‘ining imzosi qo‘yihshi kerak. Bundan tashqari, dori moddalarini qo‘llash usullari va etil spirtining foizi ko‘rsatiladi. Zaharli, narkotik, o‘tkir, tanqis va qimmat dori vositalariga talabnoma yozilganda bemorning ismi sharifi, kasallik tarixi raqami va tashxisi ifodalanadi. Dorixonada bo‘lgan dori vositalari katta hamshira tomonidan har kuni olinadi. Tayyorlash uchun tavsiya etilgan dorilar ertasiga olinadi.

Dori moddalarini saqlash

Bo‘limda dori vositalarini saqlash uchun, avvalo, ularni qo‘llash usuliga qarab bo‘lib chiqiladi. Barcha steril eritmalar, flakon va ampula holidagi dori vositalari muolaja xonasida oynali shkafda saqlanadi (shifoxona dorixonasida tayyorlangan barcha flakonli eritmalar ko‘k qog‘ozli belgiga ega bo‘lmog‘i lozim). Oynali shkafning ma’lum bir qatorida antibiotiklar va ularning eritmalari saqlanadi. Ikkinchi qatorda tomchilab yuborish uchun flakonli eritmalar (sig‘imi
236
200–500 ml), boshqa qatorlarda ampulaliqutichalar, ya’ni A yoki B guruhiga (kuchli
ta’sir etuvchilar) kirmay digan vitaminlar, eritmalar – dibazol, papaverin, magniy sulfat va boshqalar saqlanadi.

Muolaja xonasida dori vositalarini saqlash

A va B guruhiga kiruvchi dori moddalari alohida shkaflarda saqlanadi. Shkaf eshigining ichki yuzasida dorilarning ro‘yxati bo‘lishi lozim. A (narkotik analgetiklar, atropin va boshq.) va B (aminazin va boshq.) ro‘yxatidagi dorilarni 1 ta shkafda saqlash mumkin, ammo ular alohida qulflanadigan bo‘linmalarda bo‘lishi lozim. Shuningdek, shkafda kuchli ta’sir qiluvchi dorilar ham saqlanadi. Zaharli dori moddalari saqlanadigan shkafga «Venena» (A) deb yozilishi lozim, shkaf eshigining ichki tomoniga esa dori moddalarining 1 marotabalik va 1 kecha-kunduzda qancha qo‘llanilishi yoziladi. Kuchli ta’sir qiluvchi dori moddalari saqlanadigan shkaf
«Neroika» (B) yozuvi bilan belgilanadi. Hamma shkaflardagi dori moddalari «tashqi»,
«ichki», «ko‘z tomchilari», «inyeksion» guruhlariga ajratiladi. Dorixonada tayyorlangan steril eritmalarning saqlanish muddati 3 kun. Shu vaqt ichida dori moddalari ishlatilmasa, yaroqli (rangini o‘zgartirmagan, rangsizlanmagan) hisoblansa ham to‘kib tashlanadi, «ichki», «tashqi» qo‘llashga mo‘ljallangan dori moddalari tibbiyot hamshirasi postidagi shkafning turli bo‘linmalarida belgilangan holda saqlanadi. Dorixonada tayyorlanib, tashqi qo‘llashga mo‘ljallangan dori shakllari sariq etiketka, ichki qo‘llashga mo‘ljallanganlari oq etiketka bilan belgilanadi.
Tibbiyot hamshirasining:

1. 
   dori moddalarining shakli va taxlamini o‘zgartirishga;
   
2. 
   har xil taxlamdagi dori moddalarini bir taxlamga solishga;
   
3. 
   dori moddasi etiketkasini o‘zgartirish va almashtirishga;
   
4. 
   dori moddalarini etiketkasiz saqlashga haqqi yo‘q.
   

Shoshilinch paytda dori moddalarini topish qulay bo‘lishi uchun ular ma’lum tartibda joylashtiriladi. Yorug‘likda parchalanadigan dori moddalari qoraytirilgan shisha idishlarda, yorug‘ tushmaydigan joyda saqlanishi lozim. O‘tkir hidli dori moddalari alohida, tez buziladigan dori moddalari (nastoykalar, qaynatmalar, miksturalar), shuningdek, malhamlar, zardoblar maxsus muzlatgichda saqlanadi. Nastoyka, qaynatma va miksturalarning muzlatgichda saqlanish muddati 3 kundan oshmasligi lozim. Loyqalanish va yoqimsiz hid paydo bo‘lishi, rangining o‘zgarishi bu dorilarning yaroqsizligini bildiradi. Shuni esda tutish lozimki: nastoykalar, eritmalar, ekstraklar spirtda tayyorlanadi va vaqt o‘tishi bilan spirtning bugianishi natijasida ularning konsentratsiyasi oshib ketadi. Shuningdek, rangini o‘zgartirgan kukunlar va tabletkalar foydalanishga yaroqsiz hisoblanadi.